Home Bombastische idealist

Bombastische idealist

  • Gepubliceerd op: 27 augustus 2003
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Geertje Dekkers
  • 2 minuten leestijd

De Friese arts Gadso Coopmans sloot zich in de jaren tachtig van de achttiende eeuw aan bij de patriotten die tegen stadhouder Willem V in opstand kwamen. Die opstand werd gesmoord door een Pruisisch leger dat in 1787 de Republiek binnenviel en een groot deel van de patriotten verjoeg, onder wie Coopmans. 



In De opstand heeft C.D. Andriesse de belevenissen van Coopmans bewerkt tot een vie romancée, dat is geschreven alsof het de mémoires zijn van Coopmans zelf. Het boek begint tien jaar na Coopmans’ vlucht, als hij na omzwervingen door het huidige Duitsland en België terecht is gekomen in Denemarken, op het eiland Øe. De Republiek der Zeven Vereenigde Provinciën is dan al met Franse hulp veranderd in de Bataafse Republiek en Coopmans zou allang kunnen terugkeren. Maar hij wil zijn hooggestemde idealen van vrijheid, gelijkheid en broederschap realiseren op het eiland, waar hij de natuur wil ontginnen en de mensen probeert te overtuigen van zijn verlichte idealen. 
      Zijn mémoires zijn voor een groot deel gewijd aan die idealen, en aan de filosofische theorieën die eraan ten grondslag liggen. Coopmans wil ze verwezenlijken, en daarin stelt hij zich niet bescheiden op. Hij vergelijkt zijn ontginningswerk op Øe met dat van Peter de Grote, en als hij in het Latijn dicht, ziet hij zichzelf als een nieuwe Vergilius. 
      Maar dat is overmoedig. Coopmans’ schrijfstijl is nogal bombastisch en de ontginningen op Øe lopen niet voorspoedig. Net als zijn oude vrienden in de Bataafse Republiek wordt Coopmans van alle kanten tegengewerkt bij het uitvoeren van zijn plannen. Grotendeels is dat zijn eigen schuld, omdat hij niet trouw is aan de idealen waarover hij zo verheven schrijft. 
      Om van Øe het paradijs te maken waar hij van droomt, heeft Coopmans mankracht nodig, en hij heeft onvoldoende geld om daarvoor te betalen. De Deense vissers, die mooie beloften over vrijheid en gelijkheid hebben gekregen, willen echter niet meer als lijfeigene werken. Coopmans is verontwaardigd over hun verzet, maar de moderne lezer kan niet anders dan sympathie hebben voor de Denen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer