Home BOEKEN: Het hemels vaderland – Bart Rijs

BOEKEN: Het hemels vaderland – Bart Rijs

  • Gepubliceerd op: 1 november 2005
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Marchien den Hertog
  • 2 minuten leestijd

Op 17 maart 1911 stappen vijf gezinnen uit een Hollandse kolonie in Polen met al hun levende have in een veewagon, ‘geschikt voor 12 paarden of 43 man’. Ze reizen af naar de Russische taiga, waar de tsaar hun land heeft beloofd. Bijna een eeuw later ontdekte Bart Rijs het dorp met hun nazaten.

Op de vlucht voor de inquisitie waren de Hollanders in de zestiende eeuw naar Polen getrokken. Daar ontgonnen ze woeste gronden langs de Wijssel en de Bug en verbasterden hun namen tot Hildebrant, Zelent of Koents. Rijs reisde vier eeuwen geschiedenis van deze Holendry achterna en schreef een gelaagd boek over het verleden van Siberië en dat onduidelijke gebied tussen Oekraïne, Polen en Duitsland, afgewisseld met reportages uit een Oost-Europa waar het ‘beton waar de communisten zo dol op waren aan het wijken is’, maar de bewoners nog steeds geen beter leven hebben. 
           
De Hollanders willen eigenlijk alleen maar boeren, maar de lange arm van de geschiedenis laat hen niet met rust. In 1940 worden ze met de Volksduitsers geëvacueerd en wachten in doorgangskampen tot hun raszuiverheid is vastgesteld. Voorzien van een ingelijst portret van Hitler komen ze terecht op boerderijen, waar de Poolse bewoners net van hun bed zijn gelicht. 
           
Even aangrijpend zijn de verhalen uit Siberië, waar de Gollendry na de revolutie worden ondergebracht in kolchozen met namen als ‘Bedwinger van de Taiga’ of ‘Mitsjoerin’ – vernoemd naar een plantenveredelaar die beweerde dat in Siberië heel goed sinaasappelbomen konden groeien. Door hun anderszijn waren de Hollanders kwetsbaar voor vervolgingen. In de twintigste eeuw rest er alleen het Siberische dorpje Pichtinsk, en ook daar trekken de jongeren weg en zijn er sinds de cassetterecorder kapot is geen dansavondjes meer in het dorpshuis. 
           
Rijs onderzoekt begrippen als volksaard, vaderland en nationaliteit. Deze bespiegelingen zijn niet de sterkste kant van het boek. Zijn kracht zit in een beeldende manier van vertellen, vol details die illustreren wat er gebeurt als dictators het volk proberen te persen in de mal van hun megalomane plannen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
Artikel

India en Pakistan zijn al aartsrivalen sinds hun geboorte

De spanningen tussen kernmachten India en Pakistan liepen in de afgelopen week hoog op. Het conflict over het grensgebied Kashmir stamt uit 1947, het jaar van de opdeling van Brits-Indië. Die ging gepaard met gruwelijkheden en geweld: goede buren werden plotseling elkaar aartsvijanden. Begin juli 1947 arriveerde de Britse advocaat Cyril Radcliffe in een snikheet...

Lees meer
Militaire parade door Moskou in 2015
Militaire parade door Moskou in 2015
Artikel

Rusland vierde 9 mei niet altijd zo uitbundig. Nu moet de militaire parade de oorlog in Oekraïne rechtvaardigen

In 1945 viert de Sovjet-Unie voor het eerst de overwinning op nazi-Duitsland met een grote parade. Sindsdien is de betekenis van de wapenschouw op 9 mei verschillende keren veranderd. Tegenwoordig moet die militaire parade in Moskou vooral de oorlog in Oekraïne en het regime van president Vladimir Poetin legitimeren. ‘Ter gelegenheid van de overwinning op...

Lees meer
Zeezender Radio Veronica tijdens de laatste uitzenddag in 1974.
Zeezender Radio Veronica tijdens de laatste uitzenddag in 1974.
Interview

‘De Top 40-hitlijsten van Radio Veronica waren heilig’

Pophistoricus Leo Weijers (1959) is van jongs af aan gefascineerd door Radio Veronica. Als een ode aan de verdwenen zeezender schreef hij er een boek over. ‘Veronica was een bron van inspiratie voor latere radiomakers.’ Op 15 oktober 1959 werd de Vrije Radio Omroep Nederland (VRON) tijdens een vergadering van vrije radiohandelaren opgericht. De pioniers...

Lees meer
Still uit The promise
Still uit The promise
Recensie

Papoea’s werd niets gevraagd

De documentaire 'The Promise' blikt met archiefbeelden en interviews terug op het lot van de Papoea’s als speelbal van geopolitieke krachten.

Lees meer