Biografie Albert Helman – Michiel van Kempen

In tegenstelling tot zijn biograaf Michiel van Kempen was Albert Helman (1903-1996) – schrijver, politicus, historicus en wat al niet meer – te gehaast. Alleen zijn roman De stille plantage is een klassieker geworden.

De 75 andere boeken die hij publiceerde zijn in vergetelheid geraakt omdat de schrijver ze afraffelde.

Helman werd als Lou Lichtveld geboren in Paramaribo. Als zoon van de Surinaamse elite zat hij even in Roermond (Rolduc) op school. In de jaren twintig sloot hij zich aan bij het groepje katholieken dat het literaire tijdschrift De Gemeenschap uitgaf.

Maar algauw kwam hij in de grotemensenwereld van de journalistiek terecht. Hij publiceerde in De Wereldkroniek, Het Volk, NRC en god weet waarin nog meer. Van Kempen neemt een lijst op van vijftig (!) pseudoniemen, en daar staat dan nog niet eens de schuilnaam bij waarmee Helman ondertekende in het ultraconservatieve katholieke maandblad Roeping. Voor De Groene Amsterdammer schreef hij over de Spaanse Burgeroorlog tegen Franco. Daar ontmoette hij George Orwell. De intimidaties in Spanje waren zo heftig dat Helman het land ontvluchtte.

Toen hij na een leven als verzetsman in Nederland terugkeerde naar Suriname werd hij minister, en in 1961 begon zijn loopbaan als diplomaat. Als Gevolmachtigd Minister was hij verbonden aan de Nederlandse ambassade in Washington.

Na zijn pensionering (met een zuinig briefje door Jozef Luns beklonken) vestigde Helman zich op het eilandje Tobago, net boven Trinidad. Zijn derde huwelijk werd ontbonden en Helman ging opnieuw reizen.

Ook roerde hij zich toen de onafhankelijkheid van Suriname aanstaande was. Helman was mordicus tegen, schreef hij in Vrij Nederland. Hij kreeg gelijk met zijn opvatting dat Suriname te klein is om onafhankelijk te zijn. Meteen na 1975 gleed het land af ‘in corruptie, nepotisme en chaos’. Helman was over de zeventig, maar kwam net als tijdens de Tweede Wereldoorlog in verzet. Hij smeedde zelfs plannen om een invasieleger te financieren teneinde Bouterse te verjagen. Dat lukte niet, maar hij subsidieerde later wel de guerrilla-acties van Ronnie Brunswijk.

Michiel van Kempen heeft decennialang aan deze biografie gewerkt. Het ongelooflijk energieke leven van Helman – dat eindigde in Buitenveldert – is verwerkt in een mooi geschreven boek dat de lezer versteld doet staan van diens vitaliteit. Dit leven is zo vol en productief dat we er alleen maar met bewondering over kunnen lezen. En afgezien van de onnodig lange citaten die Van Kempen vermeldt, geldt die bewondering ook voor de biograaf.
 
Hans Renders is directeur van het Biografie Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen.