Een onbekende historische foto. Is het verhaal erachter te vertellen? Amerika-correspondent voor de NOS Charles Groenhuijsen en zijn RTL-collega Max Westerman doen een poging.
`Wat een raadselachtig en mallotig tafereel is dit!’ roept Charles Groenhuijsen. `Hoewel er natuurlijk wel een oplossing voor te vinden is. Je zou zeggen dat die twee mensen dood zijn. Maar dat is onwaarschijnlijk. Daarvoor liggen ze wel heel slordig opgebaard. Bovendien heeft degene die de twee daarin gepropt heeft nogal rare capriolen moeten uithalen om ze onder die paardendeken te manoeuvreren. Ik kan ook geen reden vinden om lijken zo op te bergen. Ze zijn niet dood. Ze slapen.’
`Ik dacht ook even dat het om een dode ging, nogal bizar opgebaard,’ zegt Westerman. `Maar wat doet die tweede persoon dan in de kooi? Een wetenschappelijk experiment lijkt me aannemelijker. Hoelang houden twee mensen in een kooi het met elkaar uit? Het zou ook een publiciteitsstunt kunnen zijn. Dan is het een goed voorbeeld van een van die krankzinnige dingen die arme drommels tijdens de depressiejaren wel deden om aan geld te komen. Een poging het record kooiliggen te verbreken of zo.’
Zijn de twee vrijwillig in de kooi gaan liggen? Worden ze gevangengehouden? Dat laatste lijkt Groenhuijsen niet waarschijnlijk. `Let op de constructie. Het is een soort konijnenhok. Een beetje kerel duwt dat kippengaas zo aan de kant. En het planken deurtje dat je nog net ziet aan het hoofdeind is ook niet uitbraakbestendig. Dat betekent dat ze er vrijwillig zijn gaan liggen. Ofwel: de dreiging komt van buiten.’
Maar welke dreiging dan? `Hondsdolle huisdieren? Besmettelijke huisgenoten?’ Weer wijst Groenhuijsen op de constructie. `De zware houten palen aan de vier uiteinden duiden op bescherming tegen een dreiging van bovenaf. Ook het dakje is stevig uitgevoerd. Hoewel ik bij de negentiende-eeuwse Gamma een wat forsere plank had laten zagen.’ Westerman denkt nog wel dat de twee zijn opgesloten: `Het zou om gevangenen kunnen gaan. Nazi’s die na de Tweede Wereldoorlog provisorisch opgesloten zaten in afwachting van transport naar een gevangenis. Misschien zijn het gangsters.’ De RTL-correspondent moet even denken aan een verhaal over een slaapwandelaar die in zijn slaap zijn vrouw doodstak. `Zoiets zou het ook kunnen zijn. Dat ze ’s nachts in een kooi gaan liggen om te voorkomen dat ze in hun slaap afgrijselijke dingen zouden uithalen.’
Over de datering van de foto en de plaats waar die genomen is, verschillen de meningen. De inrichting van de kamer, de foto aan de muur en de stoel doen Westerman denken aan de jaren dertig. `Het is in elk geval westers.’ Dan, met een zucht: `Ik houd het op een wetenschappelijk experiment. Zoiets moet het zijn. Die twee liggen daar waarschijnlijk wekenlang. Er wordt gekeken hoe sociaal een mens blijft onder hoge stress.’
Groenhuijsen is zekerder van zijn zaak: `Het moet wel Oost-Turkije zijn, aan het eind van de negentiende eeuw. Daar was een voortdurende dreiging van aardbevingen en dus instorting van huizen. De kooi staat midden in een kale kamer. De kast op de achtergrond is op wat prullaria na leeg en ontdaan van oma’s kostbare tafelzilver. Ze hebben hun kleren ook nog aan. Allemaal uit voorzorg. Ze doen me een beetje denken aan de goedmoedige naïevelingen die in de jaren zestig een anti-atoomkelder in hun tuin lieten ingraven. Dit is daar een variant op. Het is de vraag of dit konijnenhok bij een aardbeving de gevolgen van een instortend huis doorstaat. Ik heb daar zo mijn twijfels over.’
Uitleg: De foto is tijdens de Tweede Wereldoorlog in Londen gemaakt en laat de zogenoemde Morrison table shelter zien. Deze `tafelschuilplaats’ werd tijdens de oorlog gepropageerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken. De tafel zou tijdens bombardementen extra bescherming moeten bieden.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
