Op Hemelvaartsdag, donderdag 29 mei, was het weer tijd voor de jaarlijkse Grote Geschiedenis Quiz, georganiseerd door Historisch Nieuwsblad, de Volkskrant en het televisieprogramma Andere Tijden. De dertiende editie werd opgenomen in het koor van de Pieterskerk in Leiden en werd gepresenteerd door Joost Karhof. De jury bestond onveranderd uit voorzitter Nelleke Noordervliet, oud-NIOD- directeur Hans Blom en directeur van het KITLV Gert Oostindie.

 Traditiegetrouw behoort het lezersteam tot de favorieten, maar vorig jaar werd het team verslagen door een team van politici. Dit jaar wisten de lezers zich staande houden: in de finale lieten ze de Eerste Kamerleden ver achter zich. Met recht mogen ze zich de Grote Geschiedeniskenners van 2014 noemen.

De Grote Geschiedenis Quiz werd gespeeld door Nynke de Jong, Joost de Vries en Ellen Deckwitz, in het team van ‘Jonge schrijvers’. Bartho Braat, René van Kooten en Meindert Talma waren de ‘Oud-geschiedenisstudenten die wat anders zijn gaan doen’ en Mara van Vlijmen, Dick van den Toorn en Anne-Marie Jung behoorden tot het team ‘Acteurs die een historische rol hebben gespeeld’.

Het team Eerste Kamerleden bestond uit Arjan Vliegenthart van de SP, Heleen Dupuis van de VVD en Roger van Boxtel van D66. Het sterke Lezersteam, dat zich had gekwalificeerd via de voorronde in Historisch Nieuwsblad en de Volkskrant, bestond uit Joost van Hövel tot Westervlier, Marja van der Hulst en Leo Suijker.

Schrijfster Nynke de Jong had zich voorbereid door het lezen van de historische stripboeken Van Nul tot Nu. Het mocht niet baten: zelfs met Joost de Vries die geschiedenis studeerde, viel het team Jonge schrijvers na de eerste ronde af, samen met de acteurs, die consequent een ander antwoord kozen dan de rest. Helaas wisten de schrijvers niet bij welke gelegenheid Wilhelmina de Gouden Koets had gekregen.

De tweede ronde werd gespeeld door de Eerste Kamerleden, het Lezersteam en de Oud-geschiedenisstudenten. Na een nek-aan-nekrace moesten de Oud-studenten op één punt verschil het strijdtoneel verlaten. De finale werd gespeeld tussen de politici en de lezers.

Beide teams wisten evenveel, maar de Eerste Kamerleden werden afgerekend op snelheid: de lezers sloegen vaak als eerste op de rode knop, ‘terwijl ik toch echt al Nieuw Links geroepen had,’ verzuchtte Roger van Boxtel over de vraag waarom André van der Louw een vreugdedansje deed.

De lezers wonnen de finale glansrijk met 5-1 en daarmee ook de hoofdprijs: een historische reis aangeboden door Historizon.

Hieronder kunt u alle vragen en antwoorden teruglezen en de uitzending met prachtige historische beelden terugkijken.
 

Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog, in 1914, waren er nauwelijks reguliere luchtmachten. Aan het einde van de oorlog was het vliegtuig een belangrijk wapen geworden.
Over hoeveel toestellen beschikten de grote mogendheden in 1918 samen? Waren dat er circa:

a. 1500
b. 10.000
c. 30.000
 
Het goede antwoord is c. 
Het waren er aan het begin van de oorlog nog maar een stuk of 300, maar daarna werden ze in rap tempo geproduceerd. Vliegtuigen werden ingezet om de vijandelijke stellingen te verkennen, maar ook om andere vliegtuigen uit de lucht te schieten door ze met mitrailleurvuur te bestoken.
 
Van belang is de uitvinding van vliegtuigbouwer Anthony Fokker. Hij vond de mitrailleursynchronisatie uit. Dat betekent dat de mitrailleur tussen de bladen van de propeller van vliegtuig door schiet. Verstandig, want dan schiet je je eigen propeller niet aan flarden. 
 
 

Waarom heet de Portugese revolutie van 1974 de Anjerrevolutie?
 
a. Demonstranten staken een anjer in de loop van de geweren van de militairen.
b. Aanleiding voor de eerste demonstraties was de boycot door de EEG van Portugese anjers.
c. Het logo van de communistische partij was een rode anjer.
 
Het goede antwoord is a.
 
De Anjerrevolutie verliep vreedzaam. Het leger kwam in opstand tegen het regime van dictator Caetano en vooral tegen de alsmaar voortdurende oorlogen in de Portugese koloniën. Burgers werd aangeraden binnen te blijven, maar dat deden ze niet. Ze staken rode anjers in de loop van de geweren van de soldaten. Het liedje dat u hoorde was hun strijdlied.
 
Hier vindt u een boeiend portret van Caetano’s voorganger, Antionio Salazar.
 

Het clichébeeld van de jaren dertig is dat van werkloosheid en diepe armoede. Zo’n beeld klopt maar ten dele. Want er was ook vooruitgang. Er kwamen nieuwe apparaten op de markt die het werk van de huisvrouw een stuk lichter maakten.
Hoeveel van de Nederlandse huishoudens beschikte in 1938 over een stofzuiger?
 
a. 10%
b. 35%
c. 50% 

Het juiste antwoord is c.
 
25 jaar later, in 1963, had ieder huishouden er één. De stofzuiger is een Engelse uitvinding. In 1901 ontwierp Cecil Booth een ‘vacuum cleaner’: een groot apparaat, getrokken door paarden, kwam voor de deur en bleef daar staan. Twee bedienden kwamen binnen met grote slangen en zogen je hele huis schoon: een enorm succes.
 

Waar grijpt de traditie van Thanksgiving op terug?

a. De maaltijd bij de eerste oogst van de Pilgrim Fathers na hun aankomst met de Mayflower in 1621.
b. Het feestelijke diner waarop de Founding Fathers kalkoen aten na het ondertekenen van de Onafhankelijkheidsverklaring in 1776.
c. De gezamenlijke maaltijd van kalkoen, maïs en cranberry’s die voormalig slaven aten bij de definitieve afschaffing van de slavernij in 1865.
 
Het goede antwoord is a.
 
De Pilgrim Fathers waren zeer religieuze emigranten die op het beroemde schip de Mayflower naar Amerika voeren – maar van 1609 tot 1620 leefden ze in Leiden. Ze vierden hun eerste Amerikaanse oogst met een heel Amerikaans menu, namelijk maïs en kalkoen – heerlijkheden die wij in Europa nog niet kenden. Volgens de overlevering waren er ook Indianen op het feest aanwezig. Helaas bleven de verhoudingen niet zo gezellig.
  

Aan Henry Ford, maker van de beroemde T-Ford, wordt de volgende oneliner toegeschreven. ‘De auto komt in iedere gewenste kleur, als het maar zwart is.’ De T-Ford was de eerste betaalbare auto. Dat was vooral te danken aan de introductie van de lopende band bij de Fordfabrieken in 1913.
Door welk voorbeeld lieten Ford en zijn ingenieurs zich inspireren?
 
a. De koekfabrieken
b. De slachthuizen
c. De rijtuigfabrieken
 
Het juiste antwoord is b.
 
Ford raakte mede geïnspireerd door de slachthuizen van Chicago. In de vleesverwerkende industrie maakte het dier een rondje door de fabriek en werd stukje bij beetje uit elkaar gehaald. Ford draaide het concept om. Met deze nieuwe techniek duurde het geen twaalf uur maar anderhalf uur om een auto in elkaar te zetten. Overigens werd het werk misschien wel saaier, maar Ford betaalde goed en arbeiders konden al na een jaar zelf een Fordje kopen…
 
Lees hier over Fords Tin Lizzies.
  

De eerste alcoholcontroles bij weggebruikers, vooral automobilisten, blonken niet uit in precisie. Totdat in ons land in 1974 de blaastest werd geïntroduceerd. Mede daardoor schoot de consumptie van frisdrank omhoog.
Hoe werd vóór 1974 gemeten of iemand nog in staat was te rijden?
 
a. Door de persoon over een rechte lijn te laten lopen.
b. Door middel van een bloedproef.
c. Door de persoon te vragen van 100 naar 90 te tellen.
 
Het goede antwoord is a.
 
Echt waterdicht was dit niet, u kent ze ook vast, mensen die veel drinken en toch kaarsrecht vertrekken. Het blaaspijpje was dus een grote verbetering. Het Openbaar Ministerie vermeldt op zijn website trots dat de politie jaarlijks meer dat 1 miljoen blaastesten afneemt.
  

Eind februari overleed Maria, de op een na oudste dochter van de familie Von Trapp. Zij was de laatst overgebleven telg uit de Von Trapp-familie. U weet wel, die zingende familie van de film The Sound of Music.
Op het eind van de film, die speelt in 1938, verlaat de familie Von Trapp Oostenrijk. Dit was omdat vader Von Trapp…
 
a. Actief was in de socialistische partij.
b. Muziek componeerde die als Entartet te boek stond.
c. Niet naar de Duitse marine wilde. 

Het juiste antwoord is c.
 
Kapitein Georg von Trapp, in de film gespeeld door Christopher Plummer, was in de Eerste Wereldoorlog kapitein bij de Oostenrijkse marine. Dat kon toen nog, want Oostenrijk-Hongarije lag aan de Adriatische zee. Von Trapp mocht de nazi’s niet en toen hem na de Anschluss (van Oostenrijk bij nazi-Duitsland) een baan bij de Kriegsmarine werd aangeboden, stond hij voor de keus: aannemen of vertrekken. In de film volgt dan een barre tocht over de bergen. In werkelijkheid was het een comfortabele reis per trein naar Italië.
  

Wat was Trinta di Mei?
 
a. De poging van eilandbewoners van Saba om zich los te maken van de Antillen in 1968.
b. De staking van werknemers van de Shell-raffinaderij die leidde tot een opstand in Curaçao in 1969.
c. De ongeregeldheden die uitbraken in Suriname na de dood van politicus Jopie Pengel in 1970. 

Het goede antwoord is b.
 
Trinta di Mei, dat 30 mei betekent, vond 45 jaar geleden plaats, in 1969. Duizenden werknemers van de Shell-raffinaderij legden het werk neer, uit protest tegen slechte arbeidsomstandigheden. Arbeiders en sympathisanten trokken op naar de regeringsgebouwen in Willemstad.
 
Onderweg groeide de staking uit tot een uitbarsting van woede over ongelijke welvaart, raciale barrières en vriendjespolitiek. Winkels werden leeggehaald, flessen whisky achterovergeslagen, blanke Nederlanders uit auto’s gesleurd en monumentale panden in brand gestoken.
 
Grootscheepse inzet van Nederlandse mariniers was nodig om de orde te herstellen. De ‘zwarte kwestie’ stond nu voorgoed op de agenda in de Antillen. En de gebeurtenissen vormden het sein voor Den Haag om aan te sturen op onafhankelijkheid van ‘de laatste restjes tropisch Nederland’.
  

De Eerste Wereldoorlog begon in augustus 1914. Een maand later werd de Duitse opmars aan het westelijke front gestopt in Noord-Frankrijk, bij de rivier de Marne. Dit staat wel bekend als ‘het wonder van de Marne’. Parijs bleef gespaard.
Welke actie van militair gouverneur Gallieni heeft mede tot dit wonder geleid?
 
a. Zijn inzet van een nieuw wapen: de vlammenwerper.
b. Zijn inzet van Parijse taxi’s voor vervoer van soldaten.
c. Zijn tactische gebruik van camouflage-uniformen. 

Het juiste antwoord is b.
 
In september 1914 werd de toestand voor de Franse hoofdstad penibel, de Duitsers naderden. Op initiatief van Gallieni werden duizend Parijse taxi’s gevorderd voor het vervoer van nieuwe troepen naar het front aan de Marne. En daar werd de Duitse opmars tot staan gebracht. Dat kwam overigens ook doordat de Duitsers al vijf weken lang vechtend en te voet onderweg waren en dus verzwakt waren.
 
Hier vindt u een verhaal over de allereerste twee gesneuvelden in de Eerste Wereldoorlog.
  

Begin jaren tachtig stak er een tot dan toe onbekende ziekte op in Amerika en even later in Europa: aids. Er was geen geneesmiddel en de ziekte maakte in korte tijd veel slachtoffers, vooral onder homoseksuele mannen, onder wie beroemdheden als acteur Rock Hudson, zanger Freddy Mercury en filosoof Michel Foucault. Nederland rouwde om de dood van onder anderen schrijver Frans Kellendonk en René Klijn, zanger en fotomodel.
Bij de eerste patiënten dachten de artsen aanvankelijk aan een andere oorzaak van de ziekte dan een virus. Wat dacht men dat de oorzaak was van aids?
 
a. Poppers, een drug die de seksuele beleving versterkt en in de homoscene erg populair was.
b. Het voortdurend blootstaan aan een jetlag – de eerste officiële aids-patiënt was een steward.
c. Een ziekte die via de stoominstallatie van sauna’s werd verspreid. 

Het juiste antwoord is a.
 
Artsen gaven aanvankelijk poppers de schuld voor het ontstaan en verspreiden van aids. Aids kwam voor bij homoseksuele mannen, die vaak poppers gebruikten. Maar toen ook bij andere groepen aids werd vastgesteld, onder andere bij drugsgebruikers die injectienaalden deelden, raakten onderzoekers ervan overtuigd dat het om een virus moest gaan.
  

Wat staat bekend als ‘de Mars op Rome’?
 
a. De verovering van Rome door Caesar in 49-46 v.C.
b. De tocht van Giuseppe Garibaldi naar Rome als afronding van de eenwording van1860.
c. De machtsgreep van Benito Mussolini in 1922. 

Het juiste antwoord is c.
 
De machtsgreep van Mussolini staat bekend als de Mars op Rome. Saillant detail: de Mars van Rome vond nooit plaats. Koning Victor Emmanuel II vroeg Mussolini op 29 oktober 1922 om premier te worden. De volgende dag, op 30 oktober kwam Mussolini in Rome aan, per trein. Al die heldhaftige foto’s en filmpjes zijn een paar dagen later gemaakt. Want wat is nou een revolutie zonder beeldmateriaal en mythevorming?
  

Hoe hoog was de jeugdwerkloosheid op het hoogtepunt in de jaren tachtig, in 1983?
 
a. 18 procent
b. 30 procent
c. 45 procent 

Het juiste antwoord is a.
 
Het Centraal Planbureau verwacht dat de werkloosheid onder jongeren eind dit jaar zal oplopen tot 17 procent. Bijna net zoveel als toen. Maar alles is relatief, in Spanje is de jeugdwerkloosheid momenteel bijna 54 procent, meer dan de helft van de jongeren daar heeft dus geen baan!
  

Bij de intocht van Cleopatra in Rome werd ze verwelkomd door haar geliefde Julius Caesar. Niet veel later wordt Caesar omgebracht.
Cleopatra trouwt dan met een vooraanstaande Romein. Wie?
 
a. Marcus Antonius
b. Marcus Crassus
c. Octavianus 

Het juiste antwoord is a.
 
Nadat Caesar omgebracht werd, trouwde Cleopatra met Marcus Antonius. Met hem kreeg ze drie kinderen. Octavianus was de grote rivaal van Marcus Antonius. Hij versloeg het echtpaar, waarna dat zelfmoord pleegde. ‘Laat het drinken beginnen!’ dichtte hofpoëet Horatius over Cleopatra’s val.
 
Overigens is het niet terecht dat wij Cleopatra kennen als die wonderschone vrouw, die verder niet zo heel veel voorstelde. Cleopatra was helemaal niet zo mooi, misschien zelfs wel niet mooi, maar wel intellectueel. Ze sprak meerdere talen en was een staatsvrouw van formaat.
 
Hier leest u een mooi portret van Cleopatra.
 
Marcus Crassus kent u misschien ook, hij was de vooraanstaande Romeinse politicus die de slavenopstand van Spartacus neersloeg. Ook daar is zo’n spectaculaire Hollywood-film over gemaakt.
  

In de Sovjet-Unie leerden alle kinderen het verhaal over Aleksej Stachanov. Wie was dat?
 
a. De held die bij het beleg van Stalingrad 56 kinderen hielp ontsnappen uit de stad.
b. De eerste modelarbeider uit de planeconomie, hij delfde in korte tijd enorm veel kolen.
c. Het jongetje dat zijn anticommunistische ouders aangaf bij de geheime dienst. 

Het juiste antwoord is b.
 
Aleksej Stachanov was een zogenoemde stootarbeider, dat wil zeggen een voorbeeld voor alle arbeiders in de Sovjet Unie. Hij was mijnwerker en in 1935 delfde hij veertien keer de normale hoeveelheid steenkool. Er waren meer van deze stootarbeiders. Ze werden beloond met medailles, maar ook met betere voeding en huisvesting. Iedereen was gelijk in de USSR, alleen sommigen een beetje meer dan anderen.
  

De Gouden Koets was een cadeau aan Wilhelmina.
Bij welke gelegenheid kreeg Wilhelmina de Gouden Koets aangeboden?
 
a. Bij haar geboorte in 1880.
b. Bij haar inhuldiging in 1898.
c. Bij het huwelijk tussen Wilhelmina en Hendrik in 1901. 

Het goede antwoord is b.
 
De burgerij van Amsterdam schonk Wilhelmina in 1898 de Gouden Koets ter ere van haar inhuldiging. De koets stond een paar jaar lang geparkeerd en werd uiteindelijk pas ingezet bij het huwelijk tussen Wilhelmina en Hendrik in 1901. Toen deed men alsof het een cadeau was voor die gelegenheid.
  

Jan Pieterszoon Coen is omstreden vanwege de wrede manier waarop hij Indië koloniseerde. Met name het bloedbad dat hij aanrichtte op de Banda-eilanden is berucht.
De Banda-eilanden waren zo belangrijk omdat alleen daar een bepaalde specerij voorkwam. Welke specerij?
 
Het antwoord is: nootmuskaat en/of foelie.
 
In de jacht naar nootmuskaat en foelie werd niet op een leven gekeken. Bij het standbeeld van Coen is onlangs een nieuwe tekst geplaatst: ‘Geroemd als krachtdadig en visionair bestuurder. Maar evenzeer bekritiseerd om zijn gewelddadige optreden bij het verwerven van handelsmonopolies in Indië.’
 
Hier kunt u lezen wat de gouverneur dreef tot zijn wrede daden.
  

In 1943 werd in een bos bij Katyn een massagraf ontdekt. Daarin lagen de stoffelijke resten van duizenden Poolse officieren. De Poolse regering in ballingschap eiste een onderzoek.
Welk land was schuldig aan deze massamoord?
 
Antwoord: de Sovjet-Unie.
 
Direct na de Russische inval in het oosten van Polen in september 1939 werden duizenden Poolse legerofficieren, politiemannen en intellectuelen samengedreven en vermoord. In 1943 ontdekte de Duitsers het massagraf en werd duidelijk dat de Russen de daders waren.
 
Goebbels, die de foto’s van de moord wilde gebruiken voor een propagandaoffensief tegen de Sovjet-Unie, schreef in zijn dagboek: ‘’s Avonds krijg ik foto’s van Katyn te zien. Ze zijn zo vreselijk dat we ze nauwelijks kunnen gebruiken.’ Het was een diep trauma voor de Polen en werpt nog steeds een schaduw over de Pools-Russische verhoudingen.
  

U ziet foto’s van twee kastelen, Slot Loevestein en het Muiderslot.
Noem per kasteel een beroemdheid die er woonde.
 
 

Het goede antwoord is:
Slot Loevestein: Hugo de Groot
Muiderslot: P.C. Hooft of Floris V 
 

U ziet een voorpagina van de Volkskrant. Het jaartal hebben we uitgegumd.
De vraag luidt: uit welk jaar is deze voorpagina?
 
Het goede antwoord is: 1953.
 
Dat artikel over de luchtbrug, dat kan u misleid hebben. Het gaat niet om de luchtbrug van goederen naar Berlijn van 1948/1949. Deze luchtbrug is van 1953. In dat jaar ging het zo slecht in de DDR dat de opvangkampen in West-Berlijn overvol waren. Omdat ze niet over land veilig naar West-Duitsland konden reizen, moesten ze per vliegtuig. Later dat jaar, in juni, brak er in de DDR een grote opstand uit, die met Sovjet-tanks moest worden onderdrukt. Ook de berichten over de Korea-oorlog en de watersnood waren aanwijzingen voor het jaar 1953.
  

Willem van Oranje wilde loyaal blijven aan de Spaanse koning. Maar dat werd hem wel moeilijk gemaakt. Filips II verklaarde hem zelfs vogelvrij. 
In 1580 reageerde Willem van Oranje hierop. In welk geschrift deed hij dat?
 
Het antwoord is: In de Apologie
 
Willem reageerde in 1581 op Filips met de Apologie. Daarin stelt hij dat hij altijd eervol heeft gehandeld en dat het volk zich van de Spanjaarden heeft afgekeerd vanwege hun tirannieke optreden en wreedheden. Hij zegt nu ook voor het eerst dat Filips zich geen goede vorst heeft getoond. Willem ondertekent de Apologie met de leus die beroemd zal worden: ‘Je maintiendrai’, ik zal handhaven.
 
Hier vindt u informatie over de prachtige app van Historisch Nieuwsblad over de Nederlandse Opstand.
  

Haile Selassie, keizer van Ethiopië, houdt in 1936 voor de Volkenbond een emotionele rede. Hij beschuldigt een andere lidstaat van agressie tegen zijn land.
Welk land?
 
Antwoord: Italië.
 
In 1935 viel Mussolini Ethiopië binnen, een van de weinig zelfstandige landen in Afrika,. De Italianen gebruikten daarbij zelfs mosterdgas tegen onschuldige burgers. De Volkenbond kwam niet verder dan wat halfslachtige economische sancties.
  

Uit de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden komt dit voorwerp: wat is het?
 
Antwoord: Het is een fibula, een kledingspeld.
 
Dit was waarschijnlijk moeilijk te raden door de grootte en het gewicht van deze fibula – het ding weegt ongeveer een pond. Waarschijnlijk is deze nooit gedragen, maar uitgereikt als ereteken. Het was een prestigeobject. De fibula is gemaakt van brons en afkomstig uit het Noord-Italië van ca. 700 voor Christus!
  

U krijgt 8 stellingen over de Bataafse en Franse Tijd in Nederland, u weet wel, de jaren 1795-1813. Zijn de stellingen waar of niet waar?
 
Onder het bewind van Lodewijk Napoleon ging de Nederlandse economie vooruit
NIET WAAR, het ging juist slechter. Er was zware schade aan de handel en scheepvaart, de steunpilaren van de Nederlandse economie.
 
Willem Bilderdijk gaf Nederlandse les aan Lodewijk Napoleon
WAAR. Maar Bilderdijk was niet echt praktisch, hij probeerde Lodewijk Napoleon onze taal te leren aan de hand van zeer ingewikkelde wetenschappelijke teksten.
 
Onder Lodewijk Napoleon gold geen leerplicht
WAAR. De overheid wilde arme ouders niet verplichten hun kinderen naar school te sturen. Vooral boerenkinderen moesten vaak meehelpen op het platteland.
 
Stadhouder Willem V vluchtte in 1795 naar Engeland en werd daar koning
NIET WAAR, dat was Willem III, bekend van de Glorieuze Revolutie. Hij werd in 1688 koning van Engeland.
 
Lodewijk Napoleon nam Joden op in zijn ambtenarenapparaat
WAAR. Onder Lodewijk Napoleon waren religies gelijkwaardig. In theorie, niet in praktijk. Dus benoemde hij ook Joden als ambtenaar, om het goede voorbeeld te geven.
 
Nederlanders gaven enthousiast gehoor aan de Franse oproep om mee te vechten in het Napoleontische leger
NIET WAAR. Het aantal Nederlandse vrijwilligers bleef beperkt, er moest van bovenaf opgelegd worden dat Nederlanders meevochten. Dus werd de dienstplicht ingevoerd, waartegen massaal geprotesteerd werd.
 
Het Continentaal Stelsel onder Napoleon Bonaparte verbood handel met Duitsland
NIET WAAR. Het Continentaal Stelsel verbood handel met Engeland.
 
Lodewijk Napoleon voelde weinig voor het Hollands koningschap
WAAR. Hij voelde er weinig voor. Als hij toch koning moest worden, dan liever in Genua of Piëmonte: een beter klimaat voor zijn gezondheid.
  

U ziet een spiekbriefje.
Van wie is het?
 
Het antwoord is John F. Kennedy. Kennedy gebruikte het bij de beroemde speech die hij in1963 hield in West-Berlijn. Op het briefje staat Ich bin ein Berliner / civis Romanus Sum / Lass’ sie nach Berlin kommen.
 
Kennedy sprak geen Duits en had daarom een briefje waarop de Duitse woorden fonetisch waren uitgeschreven. Civis Romanus sum verwees naar de uitspraak dat burgers er vroeger trots op waren om burger van Rome te zijn. Hiermee wilde Kennedy zeggen dat mensen nu trots moesten zijn burgers van Berlijn te zijn.
 
Leest u hier een kort portret van de mediagenieke president.
  

U ziet een cartoon.
Om welk land maken de Verenigde Staten (links) en Groot-Brittannië (rechts) zich druk?
 
Het antwoord is Canada.
 
Vanaf 1867 ging Canada steeds meer op eigen benen staan. Deze prent werd gemaakt naar aanleiding van een verdere gebiedsuitbreiding (Boven Canada en Beneden Canada kwamen samen). Onder de prent staat:
Mother Britannia: ‘See! Why, the dear child can stand alone!’
Uncle Sam: ‘Of course he can! Let go of him granny; if he falls I’ll catch him!’
  

Hieronder vindt u een ooggetuigenverslag over een historische figuur.
Over wie gaat het?
 
Gevraagd of ze het zwaard bij zich had toen ze gevangen genomen werd, zei ze van niet. Ze had toen een zwaard dat van een Bourgondiër was afgenomen. Ze voegde hieraan toe dat ze het zwaard in Lagny nog had. Tussen Lagny en Compiègne droeg ze het zwaard van de Bourgondiër, want dat was een goed zwaard voor de oorlog omdat je er goede harde klappen mee kon uitdelen. Ze zei ook dat de vraag waar ze het zwaard was verloren, niets met het proces te maken had, en daarom zou ze daar nu geen antwoord op geven.
       
Gevraagd of ze, toen ze voor de stad Orléans lag, een standaard had gehad, en van welke kleur, zei ze dat er een veld met fleur-de-lis op was afgebeeld, en een wereldbol met een engel aan elke kant.
 
Het antwoord is: over Jeanne d’Arc, het is een verslag van het beruchte ketterproces tegen haar, opgesteld door een klerk in 1431.
  

Tijdens het PvdA-congres in 1969 doet André van der Louw een soort berendans. Hij was blij omdat een clubje vernieuwers in het partijbestuur werd verkozen.
Hoe heet deze groep?
 
Het antwoord is Nieuw Links.
 
Nieuw Links was de naam van een vernieuwingsbeweging in de Partij van de Arbeid. André van der Louw, Han Lammers en anderen wilden dat de partij linkser werd en eisten onder meer erkenning van de DDR en de Vietcong en ontwikkelingshulp op een niveau van 2 procent van het nationale inkomen. Ook Jan Nagel tekende destijds.
 
Hier schrijft Bas Kromhout over politieke vernieuwing sinds de jaren zestig.
  

De stof van de spijkerbroek heet denim.
Waarom heet die stof zo?
 
Het antwoord is de Nîmes.
 
De spijkerstof denim komt oorspronkelijk uit de stad Nîmes in Zuid-Frankrijk. Levi Strauss importeerde de sterke stof naar Amerika en maakte er broeken van. Die waren populair bij de goudzoekers.
  

Wie ziet u op dit filmpje?
 
Antwoord: Dit was Angela Merkel in 1998, toen ze nog naar haar oude kapper ging. Ze was destijds minister van Milieu.
  

Maak de volgende gevleugelde uitspraak af. Hij komt uit het begin van de vorige eeuw, zo rond 1920, en speelde een rol bij de Amsterdamse gemeenteraadsverkiezingen.
Hij begint zo: Wie bouwt……
 
Antwoord: Wibaut.
 
Dit was een leus voor de SDAP. Wibaut was in 1914 een van de eerste socialistische wethouders. In de hoofdstad liet hij krotten en kelderwoningen opruimen en bouwde er nette en mooie arbeiderswoningen voor in plaats.
  

U ziet een filmpje uit Zweden in 1967.
Druk zodra u weet wat hier aan de hand is.
 
Antwoord: De Zweden gingen op 3 september 1967 van links rijden over naar rechts rijden. ’s Morgens om tien voor vijf die dag moesten de Zweden hun auto stoppen, dan heel voorzichtig naar de overkant rijden en om vijf uur mochten ze dan aan de rechterkant verder rijden.
Zweden was het laatste land op het continent dat overschakelde op rechts rijden.