Estland wordt niet moe te onderstrepen dat het land in de zomer van 1940 door Stalins Sovjet-Unie is geannexeerd en dat het overgrote deel van de internationale gemeenschap, de Verenigde Staten voorop, die annexatie nimmer heeft erkend. Estse diplomaten in ballingschap werden steevast uitgenodigd voor recepties op het Witte Huis. Met andere woorden: het land bleef een soeverein object van het internationaal recht en wist in augustus 1991 de natuurlijke situatie van voor 1940 in ere te herstellen.
Rusland, de zelfverklaarde rechtsopvolger van de Sovjet-Unie, denkt daar heel anders over. Estland zou in 1940 ‘geheel vrijwillig’ tot de Sovjetfamilie zijn toegetreden en was twintig jaar geleden gewoon een van de vele republieken die uit het unieverband stapte. Niks geen ‘voortdurende soevereiniteit’ en ‘herstel van de onafhankelijkheid’ dus, het betrof een afscheiding. Bovendien vindt Rusland dat de Esten wel wat meer dankbaarheid mogen tonen voor de ‘bevrijding van het fascisme’ in 1944-1945 en voor Boris Jeltsins dappere houding tijdens de bloedstollend spannende augustusdagen in Moskou. Zonder hem was er nu geen Republiek Estland.
De viering van twintig onafhankelijkheid in augustus leidt nu al tot het oplaaien van de historische-juridische loopgravenoorlog. De Estse televisie toont een eindeloze reeks historische documentaires, er verschijnen stapels versgedrukte boeken over de communistische rampspoed, schoolkinderen adopteren vrijheidsmonumenten, gedenktekens uit de Sovjettijd worden die juist verplaatst en onderzoekscommissies en politici noemen in één adem de Duitse concentratiekampen en de Siberische goelag.
Tegen de tijd dat in augustus de feestelijkheden losbarsten, zal de wil tot inschikkelijkheid bij alle partijen ver te zoeken zijn. Zeker als men bedenkt dat Ruslands nationalistische sentimenten dit jaar ook om een andere reden tot ongekende hoogten zullen stijgen: zeventig jaar geleden begon de strijd tegen nazi-Duitsland.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
