Home Aanval op pacifistische grondwet

Aanval op pacifistische grondwet

  • Gepubliceerd op: 28 augustus 2013
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Judith Stalpers
  • 2 minuten leestijd

Japan heeft een unieke grondwet. Een die volgens sommigen werelderfgoed zou moeten worden. Anderen, zoals de gelauwerde tekenfilmregisseur Hayao Miyazaki, roepen op tot wereldwijde navolging. De reden: artikel 9 zegt dat Japan conflicten niet met wapens mag beslechten. Oorlog voeren is verboden.


Toen deze grondwet in 1947 door de Amerikaanse bezettingsmacht werd ingevoerd, omarmden de Japanners hem massaal. Dit is vandaag de dag nog steeds het geval. Maar het geldt niet voor premier Shinzo Abe.

Hij is de kleinzoon van de naoorlogse premier Nobusuke Kishi, een oorlogsmisdadiger die om duistere redenen vervolging kon ontlopen. Kishi vocht indertijd de grondwet aan, ‘want welk land heeft nou een grondwet die door anderen is geschreven?’. Kishi’s nationalisme is kleinzoon Abe met de paplepel ingegoten. Al jaren heeft hij de hardnekkige wens een nieuwe grondwet te maken ‘die Japanners weer een gevoel van trots en liefde voor hun land geeft’.

Onlangs is Abe een stuk dichter bij zijn ideaal gekomen. Dankzij twee verkiezingsoverwinningen van zijn Liberaal-Democratische Partij (LDP), eerst voor het Lagerhuis in december 2012 en onlangs voor het Hogerhuis, domineert Abes coalitie nu het gehele parlement. Daardoor kan hij elk wetsvoorstel erdoorheen jagen.

Alleen bij een grondwetswijziging ligt het moeilijker, want daarvoor is volgens artikel 96 van de huidige grondwet een tweederde meerderheid nodig. Dus flirt Abe naar gelegenheidsbondgenoten om voorlopig alleen artikel 96 zo te veranderen dat een meerderheid van de helft plus één voortaan voldoende is voor veranderingen in de grondwet. Theoretisch heeft Abe geestverwanten bij de oppositie. Welke politieke prijs zij verlangen voor hun steun is onduidelijk.

Slaagt Abe in zijn opzet, dan zullen successievelijk andere artikelen sneuvelen. Als eerste zal hij vredesartikel 9 opruimen, om Japan zijn militaire bewegingsvrijheid van voor 1945 terug te geven. Verder wil hij artikel 21, dat de vrijheid van meningsuiting garandeert, zodanig herformuleren dat die vrijheid wordt ingeperkt ‘als de natie in gevaar is’. Dat biedt de staat de mogelijkheid de media, het onderwijs en het politieke debat te censureren.

Als dit scenario werkelijkheid wordt, zo waarschuwt de Japanse Orde van Advocaten, dan is het gedaan met de democratie. Niet alleen veel Japanners maken zich zorgen over Abes plannen. Ook de Zuid-Koreanen, de Chinezen en de Amerikanen maken hun misnoegen kenbaar. De Europeanen zouden hetzelfde moeten doen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Bendeleden in Wilmington
Bendeleden in Wilmington
Artikel

Frederik van Eeden duldde racisme in Amerika

De idealist Frederik van Eeden begon in 1909 een nieuwe landbouwkolonie in de Amerikaanse staat North Carolina. Daarbij kreeg hij hulp van de schatrijke white supremacist Hugh MacRae, die betrokken was bij een racistische staatsgreep. Waarom ging Van Eeden toch met hem in zee?  In 1909 gaat arts, psychiater, schrijver en idealist Frederik van Eeden...

Lees meer
Canadese Week op een Amsterdamse school
Canadese Week op een Amsterdamse school
Artikel

Waarom het experiment om iedereen Engels te leren mislukte

Nederland moest vooruit in Europa. Daarom moest iedereen Engels leren, vond de Arnhemse PvdA-voorman Herman Koch. Het kwam in zijn stad in 1958 tot een experiment op lagere scholen – dat al snel vastliep. ‘Good morning, meneer!’, ‘Good morning, children!’ De begroeting tussen de kinderen van de derde klas van de openbare lagere school aan...

Lees meer
Zicht op Maastricht, 1581.
Zicht op Maastricht, 1581.
Nieuws

Politieke grenzen zorgden voor andere bouwstijl

Huizen in Maassteden als Maastricht, Sittard, Roermond en Venlo vertoonden tussen 1200 en 1600 opvallende verschillen. Die vielen in belangrijke mate samen met de politieke grenzen, zo betoogt Birgit Dukers in haar proefschrift Bouwen langs de Maas, waarop ze onlangs promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam. De huidige provincie Limburg was in de late Middeleeuwen...

Lees meer
Tussen de kermiswagens. Schilderij door Otto Eerelman, circa 1900-1918.
Tussen de kermiswagens. Schilderij door Otto Eerelman, circa 1900-1918.
Beeldessay

Woonwagenbewoners hebben liever een huis op wielen

Tienduizenden mensen willen niet in een huis, maar in een woonwagen leven. Dat leidt al eeuwen tot discriminatie en tot strijd met de overheid, die hun vrijheid steevast probeert in te perken.   In Nederland hebben ook altijd mensen gewoond zonder vaste verblijfplaats. In de Middeleeuwen waren dit reizende handelaren of mensen met een specialistisch beroep....

Lees meer