Sinds een paar jaar dwaal ik rond in de tweede helft van de negentiende eeuw, op zoek naar een man met zo ongeveer de bekendste naam en het minst bekende leven uit de Nederlandse geschiedenis, te weten Gerard Heineken, stichter van de gelijknamige brouwerij en grootvader van Freddy Heineken.
Een fijn onderwerp dus, en ik was niet heel blij toen ik daar onlangs uit losgerukt werd om de confrontatie met mijn eigen verleden aan te gaan. Maar ja, mijn uitgever wilde ook wel weer eens wat uitgeven en had daar nu een mooie aanleiding voor gevonden in de Maand van het Spannende Boek. Eh… had ik niet ooit eens misdaadverhalen geschreven?
En dus liet ik mijn negentiende-eeuwer eventjes in de steek om terug te gaan naar de wereld van Peter R. de Vries en de tijd dat ik als misdaadverslaggeefster de onderkant van de samenleving afschuimde. Het waren de jaren dat mijn dagelijks bestaan zich afspeelde in politiebureaus, schimmige achterbuurten, rechtszalen en advocatenkantoren. Na verloop van tijd dook ik geroutineerd onder de rood-witte linten door waarmee crime scenes worden afgezet en had noch de typische recherchehumor, noch het taaie juridische jargon veel geheimen meer voor me.
Ik woonde lijkschouwingen bij en verbleekte niet langer als me de meest gruwelijke crime scene-foto’s onder de neus geschoven werden. Af en toe verscheen ik op de redactie waar ik toen in dienst was, om al mijn belevenissen te verwerken in artikelen die mijzelf bij teruglezing soms de adem benamen.
Terwijl ik zo bezig was met het bewerken van deze verhalen, betrapte ik mezelf op enig heimwee naar die tijd van toen. Wat was het spannend om dag in dag uit bezig te zijn met het echte, rauwe leven, het bestaan op het scherpst van de snede, waarin beslissingen het verschil konden maken tussen leven en dood. Wat een stoer leven was het, en wat waren het dankbare onderwerpen voor een schrijver zoals ik.
En toch ben ik er destijds na vijf jaar weer heel abrupt mee opgehouden. Toen wist ik eigenlijk niet waarom, maar nu denk ik dat het kwam doordat misdaad op den duur zo weinig opbouwend is. Je ziet het ook bij politiemensen, die zelden hun hele carrière uitzitten in dat vak. Ook ik was toe aan betere levens. Ik werd, met andere woorden, historicus.
Een heel andere tak van sport, zou je zo denken. Mijn bestaan ruikt niet meer naar bloed, maar naar oud papier. Ik verruilde bureau Warmoesstraat voor het Nationaal Archief. Ik verkeer niet meer met geharde rechercheurs, veroordeelde tbs’ers en andere ongure types, maar met alleraardigste historici en archivarissen, van wie ik zeker weet dat ze nog geen vlieg kwaad zullen doen.
En toch hebben de twee werelden uiteindelijk meer met elkaar gemeen dan je misschien zou denken. Want de glans in de ogen van een archivaris op weg naar een oplossing van een bepaald vraagstuk is dezelfde als die in de ogen van een rechercheur die voelt dat hij ‘beetheeft’. De fanatieke speurzin, dat altijd maar dóór willen zoeken, en de opwinding als een ontbrekend puzzelstukje de hele zaak op zijn plaats doet vallen, idem dito.
Ik durf zelfs de stelling aan dat een politieman eigenlijk ook een soort geschiedschrijver is. Elke misdaad heeft immers zijn eigen geschiedenis, die uitgezocht moet worden voor je kunt begrijpen hoe het zover gekomen is.
Dus toen er onlangs weer een aantal prachtige details over Gerard H. via een heel onverwachte weg op mijn bureau belandde en het me steeds duidelijker werd wat voor mens hij was geweest, waarom hij gedaan had wat hij had gedaan en hoe hij zo onverdiend in de vergetelheid heeft kunnen raken, verzoende ik me op slag met mijn huidige beroep. Want ik weet: ook als historicus ben ik uiteindelijk nog steeds een rechercheur in het diepst van mijn gedachten.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
