Home ‘Voorkom een digitale ‘Dark Age’’

‘Voorkom een digitale ‘Dark Age’’

  • Gepubliceerd op: 18 april 2023
  • Laatste update 24 apr 2023
  • Auteur:
    Lucie Galis
  • 4 minuten leestijd
‘Voorkom een digitale ‘Dark Age’’

Duitsland is begonnen aan de ambitieuze taak om alle Duitse tweets te archiveren – ruim 4 miljard berichten. In Nederland heeft de ‘KB nationale bibliotheek’ al jarenlang dezelfde ambitie, maar hun webarchivarissen worden daarin belemmerd omdat wetgeving ontbreekt. En zelfs als het zou lukken om alle tweets te archiveren, dan is het nog niet zo eenvoudig om die data te gebruiken voor historisch onderzoek.

Het erfgoedbeheer in Nederland is duidelijk geregeld. Het Instituut voor Beeld en Geluid beheert audio- en videofragmenten en de Koninklijke Bibliotheek gaat over het behoud van het geschreven erfgoed. So far, so good. Maar sinds de opkomst van het internet en de explosieve groei aan online geschreven teksten, is de bewaartaak van de KB uitgebreid en dreigt geschreven erfgoed verloren te gaan als er niet snel iets aan de wetgeving verandert.

Meer historische context bij het nieuws? Schrijf u in voor onze gratis nieuwsbrief.

Ontvang historische artikelen, nieuws, boekrecensies en aanbiedingen wekelijks gratis in uw inbox.

Geen depotwetgeving

In 1974 voerde Nederland, in tegenstelling tot veel andere landen, een vrijwillig depot in. Dit hield in dat gepubliceerde teksten niet verplicht aan de KB hoefden worden overgedragen. Een verplichting vond men overbodig: ‘de noodzaak van archivering werd breed gedeeld en gepubliceerde teksten werden vrijwel altijd opgestuurd’, aldus Sophie Ham, coördinator webarchivering van de KB.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Maar in 1974 kon men niet voorzien dat maatschappelijke en politieke debatten zich jaren later grotendeels naar het internet zouden verplaatsen. Berichten op social media als Twitter of Facebook bestaan enkel digitaal en worden pas gearchiveerd als de website-uitgever daar expliciet toestemming voor geeft. Het is voor de KB ondoenlijk om voor elke webpagina toestemming te vragen, waardoor veel online teksten – zoals miljarden tweets op Twitter – niet worden opgeslagen.

‘Als Twitter nu om wat voor reden dan ook verdwijnt, verdwijnt daarmee ook een belangrijk deel van het geschreven erfgoed’, waarschuwt Ham. Om te voorkomen dat er een digitale ‘Dark Age’ ontstaat, is het volgens haar van belang dat er een wettelijk kader komt om alle publicaties in Nederland op te slaan, dus ook de digitale.

Een wettelijk depot zou een oplossing kunnen zijn, zodat met één druk op de knop direct alle berichten – of een selectie daarvan – in het archief opgeslagen mogen worden. In landen die al een verplichte depotwet hadden, was het vrij gemakkelijk om de fysieke wetgeving te verruimen naar de digitale wereld. De KB zou graag een soortgelijke wet in Nederland ingevoerd zien, maar ondanks jarenlange gesprekken met het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is dat nog niet gelukt.

Praktische uitvoering

De archivering van tweets moet dus voorkomen dat maatschappelijke discussies, hashtags en trends op het web verdwijnen. Discussies die zich vooral online afspelen, zoals de #MeToo- en BlackLivesMatter-beweging of de meer recente #StemZeWeg en #Trotsopdeboer, kunnen zo behouden blijven voor onderzoekers in de toekomst.

Historicus en NIOD-onderzoeker Milan van Lange vindt het positief dat de KB zich inzet voor de archivering van online materiaal, maar plaatst daar wel een kanttekening bij: naast mogelijkheden brengen digitale bronnen ook veel uitdagingen met zich mee.

Om betrouwbare analyses te maken op basis van miljarden tweets is het volgens Van Lange belangrijk dat historici zich bewust zijn van de moeilijkheden van “big data-analyse”. Sommige tweets zijn bijvoorbeeld al van het internet verwijderd, een ander deel is door chatbots geplaatst en een groot deel van de bevolking zit niet op Twitter. Het platform geeft kortom niet het complete maatschappelijke debat weer, maar slechts een greep van meningen.

Daarnaast kan de grote hoeveelheid aan informatie tot cherry picking leiden, zegt Van Lange. ‘Er is tussen al die tweets altijd wel iets te vinden dat een hypothese kan bevestigen. Als alle online berichten gearchiveerd worden, is het daarom belangrijk om die data in een brede context te bekijken, en niet alleen te focussen op individuele zoekresultaten.’

Nieuwste berichten

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Artikel

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport

In het eindrapport van de Raad voor de Luchtvaart uit 1994 over de oorzaken van de Bijlmerramp stond een fout: op een routekaart van de rampvlucht was het moment waarop het vliegtuig twee motoren verloor, verkeerd aangegeven. Een oud-onderzoeker van de Raad, Henk Pruis, ontdekte de fout onlangs. Hij denkt dat die voeding heeft gegeven...

Lees meer
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Interview

Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior

Veertig jaar geleden blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Er viel één dode. De Nederlander Martini Gotjé was aan boord toen de bommen ontploften. Voor Greenpeace brak een nieuwe periode aan. Op 10 juli 1985 blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Het schip lag in...

Lees meer
Scène uit The teacher who promised the sea
Scène uit The teacher who promised the sea
Recensie

‘The Teacher Who Promised the Sea’ toont dat het Franco-verleden nog springlevend is

Autoritaire en dictatoriale regimes haten kritisch onderwijs. Dat blijkt ook uit de speelfilm The Teacher Who Promised the Sea, waarin een Franco-militie in 1936 meedogenloos afrekent met een jonge idealistische onderwijzer. Het verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen. De Catalaan Antoni Benaiges is 31 als hij in 1935 als onderwijzer gaat werken in een schooltje...

Lees meer
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Artikel

Amerikaanse president zet politie en leger in tegen ongewenst verklaarde immigranten

Tijdens het presidentschap van Woodrow Wilson sloeg de Amerikaanse overheid met harde hand stakingen neer, deporteerde duizenden migranten en liet racistisch geweld tegen zwarten ongestraft. Daardoor kwam de democratie hevig onder druk kwam te staan, net als nu onder Donald Trump.

Lees meer