Een school in de Amerikaanse stad Atlanta gebruikt virtual reality (VR) om studenten meer over Black history te leren. Zij kunnen in de zogenoemde Metaverse – een virtuele wereld − een toespraak van Martin Luther King bijwonen of over het dek van een slavenschip lopen. Draagt een meeslepende ervaring inderdaad bij aan historisch begrip?
Rondlopen bij de I have a dream-speech van Martin Luther King, of de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog inwandelen samen met Afrikaans-Amerikaanse soldaten: het is allemaal onderdeel van de nieuwe cursus History of the African diaspora since 1800 aan het Amerikaanse Morehouse College in Atlanta. Hoewel de beeldkwaliteit van de Metaverse op dit moment nog niet realistisch te noemen is, verwacht Meta – het bedrijf achter het VR-programma – dat dit de komende jaren verbetert. De cursus moet zorgen voor ‘meer historische kennis en waardering voor het verleden’, vertelt bedenker en docent Professor Ovell Hamilton aan NBC News.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Historische sensatie
Maar de nieuwe technologie roept ook vraagtekens op. Wordt de geschiedenisles hiermee gedramatiseerd? ‘Steeds wanneer er technologische vernieuwingen in het onderwijs worden geïntroduceerd, rijst de vraag of het niet te sensationeel wordt. Dat gebeurde ook bij de eerste films in de klas,’ zegt onderwijshistoricus Pieter Slaman. Hij is tevreden met de ontwikkeling. ‘Een historisch object vastpakken of een aangrijpende geschiedenisfilm bekijken is bijna een soort magie. Die historische sensatie, waar VR het nieuwste voorbeeld van is, is de meest nuttige en directe manier om jonge mensen voor geschiedenis te interesseren. Geschiedbeleving en -onderwijs bestaan niet zonder emotie.’
‘Toen ik op de middelbare school de film Saving Private Ryan te zien kreeg, maakte dat op mij en mijn medeleerlingen een diepe indruk. Het eerste halfuur van die film – waarin de D-Day landing wordt nagespeeld – is vreselijk: je ziet een man wiens vlammenwerper ontploft en de ingewanden van een soldaat. Er was één leerling die er niet van gediend was om daar verplicht naar te kijken. Maar een groot gedeelte van de leerlingen ervoer een intense historische beleving.’
Framing
Scholen moeten minderjarigen wel goed informeren over de risico’s van VR, vindt Slaman. ‘Stel dat je met een VR-les scènes van oorlog en genocide binnenloopt, dan kan dat traumatiserend werken. Maar VR-lessen verbieden is onethisch. Als je de mogelijkheden hebt om deze historische ervaringen te tonen, mag je dat niet bij mensen weghouden. Op Twitter worden beelden van de oorlog in Oekraïne ook niet gecensureerd, als een gebruiker dat wil.’
Slaman verwacht niet dat het gebruik van de Metaverse tot nieuwe wetenschappelijke inzichten gaat leiden. ‘De maker van de VR-beleving bepaalt hoe de digitale wereld er uitziet. Die vult ook zelf zaken aan, waarbij framing op de loer ligt. Het is de vraag of dit bij het lezen van een boek of het kijken van een film heel anders is. Ook daar stuurt de schrijver of regisseur aan op een bepaalde zienswijze,’ aldus de historicus.