Home VERTELCULTUUR IN WATERLAND. DE VOLKSVERHALEN UIT DE COLLECTIE BAKKER

VERTELCULTUUR IN WATERLAND. DE VOLKSVERHALEN UIT DE COLLECTIE BAKKER

  • Gepubliceerd op: 6 juni 2001
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Albert van der Zeijden
  • 2 minuten leestijd

In de schatkamers van het Amsterdamse Meertens Instituut berusten zo’n kleine 32.000 volksverhalen. De meeste van deze verhalen zijn opgetekend rond 1900, op initiatief van G.J. Boekenoogen (1868-1930). Boekenoogen was een van die jonge onderzoekers die geïnteresseerd was in volkscultuur. Die vatte hij op als de traditionele cultuur van de boeren op het platteland. Het Meertens Instituut heeft er lange tijd een beetje mee in de maag gezeten. Want hoe kan je zo’n collectie het best ontsluiten voor wetenschappelijk onderzoek? Digitalisering bleek een uitstekende oplossing. Sinds 1994 wordt gewerkt aan de opbouw van een elektronische Nederlandse Volksverhalenbank, die op termijn ook op internet raadpleegbaar zal zijn. Tegelijkertijd zullen de verhalencollecties ook in boekvorm worden uitgegeven. De volksverhalen uit de collectie Bakker, die jarenlang arts was in Broek in Waterland, zijn daar het meest recente voorbeeld van.

        Om wat voor verhalen gaat het? Qua omvang zijn ze meestal beperkt, vaak niet meer dan zes of zeven regels lang. Het zijn eigenlijk een soort moppen, met vaak een pikante, seksuele inhoud. Boertige humor zoals bijvoorbeeld over een hoertje met een onnozele vrijer. ‘Nu, zei zij, ik zal je bewijzen dat ik maagdelijk ben; mijn maagdje zal knappen. Ze stak een tabaksdoos open in de vulva. De jongen besteeg zijn ros, het maagdje knapte, maar de penis zat er tusschen.’ Lachen.
        Veel andere verhalen gaan over heksen en kollen. Bijvoorbeeld over Grietje Holleman. Grietje was iemand die kon voorspellen wanneer iemand zou overlijden. Ze kwam dan langs en zei: `Jij zult niet lang meer leven’. Ze bleek altijd gelijk te hebben. Zèlf kwam Grietje enigszins ongelukkig aan haar eind. Op 31 juli 1894 werd ze dood aangetroffen langs de Monnikendammer Jaagweg in Broek in Waterland. Ook haar eigen dood had ze voorspeld.
Over gewone mensen zijn er maar weinig bronnen. Deze verhalen laten zien hoe zij in het leven stonden, en hoe zij betekenis gaven aan tegenslag en rampspoed.

Albert van de Zeijden is medewerker van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur in Utrecht.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer