Home Twee minuten stilte

Twee minuten stilte

  • Gepubliceerd op: 22 okt 2001
  • Update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Paul Arnoldussen

Amerikaanse militairen waren tot alle hulp bereid bij de watersnoodramp in 1953. CPN-leider Paul de Groot was niet gecharmeerd van het humanitaire gebaar: ‘Je weet wel wanneer ze komen maar je weet niet wanneer ze gaan.’ Wat zou de oude bolsjewiek gedacht hebben van de elfde september – overigens allang een historische datum; 11 september 1973 was het einde van Allende, maar dit terzijde. Iets als ‘koekje van eigen deeg’ denk ik, en over de drie minuten eurostilte hoor ik hem al zeggen: ‘Het begint met drie minuten en het eindigt met een algeheel spreekverbod.’

        Nu was drie minuten ook wel erg veel. Slechts één keer eerder hield Nederland de lippen zo lang op elkaar: in 1956, bij de Russische inval in Boedapest. Met de traditionele twee minuten zijn we scheutiger. Zo waren wij 2 november 1961 twee minuten stil op aanbeveling van de Stichting van de Arbeid, de centrale werkgevers- en werknemersorganisaties en de besturen van KVP, PvdA, VVD, ARP, CHU, SGP en PSP.
        Wat was het geval? De Russen hadden op 30 oktober een proef gedaan met een atoombom. Nu was dat niet de eerste, en de Amerikanen en de Fransen wilden hun bommen ook nog wel eens uitproberen, maar dit was een heel zware bom. Tien megaton, twintig megaton, soit, maar daar in de dampkring boven Nova Zembla kwam een vijftig megatonbom tot ontploffing en dat was de limit. President Kennedy zei dat de Sovjet-Unie de wereld wilde terroriseren ‘met als doel de vredelievende mensen te dwingen zich aan de sovjet-Russische eisen te onderwerpen’. En hij voegde er volledigheidshalve aan toe dat de Amerikaanse atoombommen toch beter waren. Op Hilversum 1 sprak de vader des vaderlands, Dr W. Drees, het volk toe in dezelfde geest.
        Het westen betoogde. In Nijmegen namen het Rooms-Katholieke Studentencorps en de hervormde en gereformeerde kerken het initiatief. Na de toespraken bad de menigte het Onze Vader en zong het de vijfde strofe van het Wilhelmus.
        De demonstratie in Amsterdam was genuanceerder. De ‘Actie jeugd voor de vrede’ overhandigde niet alleen een protestbrief bij de Russische handelsdelegatie aan het Museumplein, maar ook bij de buren: het Amerikaanse consulaat.
        Zelf zat ik met die twee minuten stilte een beetje in mijn maag; van huis uit waren wij niet zo erg anti-sovjet. Meneer Breskens bood uitkomst. Ik zat op dat ogenblik bij hem in de klas – Spinozalyceum, klas 1 c. Een paar minuten voor het moment suprème krijtte de
wiskundeleraar een buitengewoon ingewikkelde algebrasom op het bord. En hij sprak: ‘Als je straks niks hebt om over na te denken, denk dan maar na over deze som.’ En buitengewoon gelegitimeerd hield ook ik twee minuten mijn mond dicht.
        Stom van die zwalkende schoolleiders, met al hun rekening houden met mogelijk anderdenkende allochtone leerlingen, dat ze vorige maand niet hebben gedacht aan de zeer opportunistische maar ronduit functionele oplossing van meneer Breskens.
Paul Arnoldussen

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Stilleven van Alexander Adriaenssen
Stilleven van Alexander Adriaenssen
Interview

Gevulde eieren met suiker en kaneel: zeventiende-eeuwse recepten bevatten verbazende combinaties

Voor de bouw van de Markthal in Rotterdam onderzochten archeologen de bodem en vonden er kookpotten, keukengerei en etensresten. Op deze plek werd dus ook vroeger al veel gegeten. Naar aanleiding van de vondsten is er nu een kookboek over de historische Rotterdamse cuisine. Het is volgens auteur Manon Henzen meer dan een receptenboek: ‘Historische...

Lees meer
Jacob Ruychaver met zijn gezin op een schilderij door Frans Hals
Jacob Ruychaver met zijn gezin op een schilderij door Frans Hals
Beeldessay

Pronken met onze families doen we al eeuwen

Gezellig, gelovig of rijk. Met een familieportret laten gezinnen aan de buitenwereld zien wie ze zijn. En dat ze hun leven goed voor elkaar hebben.  Wie in de zeventiende eeuw een Amsterdams grachtenhuis binnenliep, kon in de ontvangstkamer worden verwelkomd door een groot schilderij van de bewoners. Bijvoorbeeld van een strenge vader in donkere mantel...

Lees meer
Filmposter Zwei zu eins
Filmposter Zwei zu eins
Recensie

Duitsers op het dievenpad in schelmenfilm Zwei zu eins

Over het leven in de DDR bestaan veel grimmige films, maar Zwei zu eins bewijst dat je er ook een schelmenkomedie over kunt maken. De film speelt zich af in de zomer van 1990 in het Oost-Duitse Halberstadt. De aanstaande Duitse eenwording gaat in het stadje gepaard met massaontslagen en failliete fabrieken. Drie gedesillusioneerde werkloze...

Lees meer
Cover HN78 2025
Cover HN78 2025
Interview

Broedermoord en ruzie over de erfenis: familiedrama’s zijn van alle tijden

De zomereditie van Historisch Nieuwsblad is gevuld met artikelen over familie. Volgens eindredacteur Mirjam Janssen is het een prachtig thema omdat veel geschiedenis daar nu eenmaal begint. ‘Iemands status en opvoeding, en de mogelijkheden die hij of zij krijgt in het leven hangen voor een groot deel af van de familie. We laten zien hoe families...

Lees meer