Home TENTOONSTELLING Rijksmuseum van Oudheden Carthago

TENTOONSTELLING Rijksmuseum van Oudheden Carthago

  • Gepubliceerd op: 24 februari 2015
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Geertje Dekkers
  • 3 minuten leestijd

‘Ik krijg er helemaal kippenvel van!’ Een bezoekster van de tentoonstelling Carthago is onder de indruk van drie eenvoudige stukken aardewerk. Het zijn urnen uit het Carthaagse grafveld Tophet. Omdat onder de doden opmerkelijk veel kinderen waren, zijn sommige archeologen overtuigd dat hier sprake was van mensenoffers. Anderen houden het erop dat de natuurlijke kindersterfte in Carthago dramatisch hoog was.

Het verhaal over de kindergraven wordt onopgesmukt verteld in het Leidse Rijksmuseum van Oudheden. Met Carthago heeft het een mooie, ingetogen tentoonstelling georganiseerd over de ‘derde stad van het Romeinse Rijk’, zoals het museum zelf schrijft. Want hoewel de meeste liefhebbers Carthago kennen als de grote vijand van Rome, als de thuisbasis van de angstaanjagende Hannibal, laat het museum zien dat er ook een ander Carthago was: een min of meer Romeinse stad die verrees nadat het eerste Carthago met de grond gelijk was gemaakt.

De tentoonstelling begint met het eerste, ‘Punische’ of ‘Fenicische’ Carthago. Volgens legenden zou dat in de negende eeuw zijn gesticht door prinses Elissa, een vluchtelinge uit Tyrus (in het huidige Libanon). Elissa kocht van een plaatselijke koning een stuk land ter grootte van een runderhuid, zo gaat het verhaal, en was zo slim om de huid in smalle reepjes te knippen. Met de stroken kon ze een groot gebied om een heuvel omspannen, waar de havenstad zou verrijzen. Fictie natuurlijk, maar de Carthagers stamden werkelijk af van Feniciërs uit Libanon, die waarschijnlijk rond de negende eeuw in het gebied arriveerden.

Dankzij de strategische ligging aan de Middellandse Zee groeide Carthago uit tot een machtige haven, waar de inwoners blootstonden aan de grote culturele variatie van de volkeren waarmee ze handelden. Dat is zichtbaar aan de beeldhouwwerken op de tentoonstelling, zoals een sarcofaag die veel gelijkenissen vertoont met Etruskische kisten. Op het deksel is een vrouw afgebeeld met een Grieks aandoende jurk aan, terwijl haar haar in Egypte lijkt te zijn gekapt. De vele stijlinvloeden verraden hoe groot de wereld van de Carthagers was.

Helaas voor de inwoners bevond zich in die wereld ook een opkomende macht die uitgroeide tot een geduchte concurrent: Rome. De rivaliteit tussen de twee steden leidde vanaf de derde eeuw voor Christus tot drie grote oorlogen. Tijdens de tweede, van 218-201 v.Chr., maakte Hannibal zijn befaamde tocht over de Alpen, en even leek het erop dat de Carthagers de Romeinen in grote problemen zouden brengen. Maar de derde oorlog eindigde in 146 v.Chr. met de vernietiging van Carthago.

Na de nederlaag van Carthago kondigden de Romeinen aan dat de stad nooit zou worden herbouwd, maar daar kwamen ze een eeuw later alweer op terug. Op de plaats van de verwoeste stad bouwden ze een nieuwe versie. Op de tentoonstelling is de geschiedenis daarvan een verdieping hoger te zien, in precies dezelfde, aangenaam sobere opstelling als beneden. In veel kunstvoorwerpen hier zijn duidelijk de Romeinse invloeden herkenbaar. Maar een beeld van een vrouw met een leeuwenhoofd – een Egyptische of een Fenicische godin, dat is niet helemaal duidelijk – laat zien dat er nog steeds volop variatie bestond. Of zoals een bezoeker aan de tentoonstelling zegt: ‘Volkeren waren helemaal niet één geheel. Het was een ratjetoe.’
 
Carthago
Rijksmuseum van Oudheden
t/m 10 mei 2015
Rapenburg 28, Leiden
Open: di-zo, 10-17 uur
www.rmo.nl

 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Artikel

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport

In het eindrapport van de Raad voor de Luchtvaart uit 1994 over de oorzaken van de Bijlmerramp stond een fout: op een routekaart van de rampvlucht was het moment waarop het vliegtuig twee motoren verloor, verkeerd aangegeven. Een oud-onderzoeker van de Raad, Henk Pruis, ontdekte de fout onlangs. Hij denkt dat die voeding heeft gegeven...

Lees meer
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Interview

Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior

Veertig jaar geleden blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Er viel één dode. De Nederlander Martini Gotjé was aan boord toen de bommen ontploften. Voor Greenpeace brak een nieuwe periode aan. Op 10 juli 1985 blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Het schip lag in...

Lees meer
Scène uit The teacher who promised the sea
Scène uit The teacher who promised the sea
Recensie

‘The Teacher Who Promised the Sea’ toont dat het Franco-verleden nog springlevend is

Autoritaire en dictatoriale regimes haten kritisch onderwijs. Dat blijkt ook uit de speelfilm The Teacher Who Promised the Sea, waarin een Franco-militie in 1936 meedogenloos afrekent met een jonge idealistische onderwijzer. Het verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen. De Catalaan Antoni Benaiges is 31 als hij in 1935 als onderwijzer gaat werken in een schooltje...

Lees meer
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Artikel

Amerikaanse president zet politie en leger in tegen ongewenst verklaarde immigranten

Tijdens het presidentschap van Woodrow Wilson sloeg de Amerikaanse overheid met harde hand stakingen neer, deporteerde duizenden migranten en liet racistisch geweld tegen zwarten ongestraft. Daardoor kwam de democratie hevig onder druk kwam te staan, net als nu onder Donald Trump.

Lees meer