Wie van u is weleens in het Allard Pierson Museum geweest? Een schoolreisje dertig jaar geleden? Dat kan kloppen. Ikzelf dwaalde er ooit rond op weg naar een college over de Hettieten, waarvoor ik me in een vlaag van verstandsverbijstering had ingeschreven.
Het Allard Pierson bestaat sinds 1934 en is gevestigd in een statig gebouw aan het Rokin. Het is onderdeel van de Universiteit van Amsterdam – de hoogleraar klassieke archeologie is automatisch directeur van het museum. Die relatie met onderzoek en wetenschap is – hoe zeg je dat aardig? – nog goed te merken. Op de afdelingen over het Nabije Oosten en de Griekse wereld ontbreekt elke uitleg over de oude samenlevingen. De opstelling bestaat uit vitrines met genummerde objecten en bordjes waarop deze worden omschreven in de trant van: ‘Zwevende Nike. In haar rechterhand houdt zij een alabastron, gericht op een schelp-plengschaal in haar linkerhand.’
Op de afdeling Egypte is al wel een poging ondernomen de bezoekers iets duidelijk te maken over de antieke maatschappij, maar de komende vijf jaar gaat het museum een grote inhaalslag maken: het wil ‘de betekenis van oude beschavingen voor de hedendaagse Europese cultuur’ op een ‘nieuwe en dynamische manier’ presenteren. De (internationale) tentoonstelling Het Romeinse Rijk ontsloten vormt hiervoor de aftrap.
Een wat bombastisch filmpje over de Romeinse koopman Marcus en Janus, de god van de Sleutels, legt uit dat ‘elk voorwerp een verhaal vertelt, van voorspoed en tegenspoed, liefde en verdriet, vrede en geweld’. De bezoeker kan met een key card inloggen op een computer en kiezen of hij de Romeinse wereld wil bekijken vanuit het perspectief van de Lage Landen, Rome of Egypte.
In de opstelling zijn vervolgens bij acht thema’s als ‘Handel’, ‘Religie’, ‘Overlijden’, ‘Uiterlijk’ drie voorwerpen uitgelicht. Wie zijn ‘sleutel’ bij een iPad houdt ziet een verteller (bijvoorbeeld een slavin in Egypte) die vanuit zijn perspectief iets zegt over die voorwerpen.
Zo wil het Allard Pierson laten zien dat Rome niet alleen effect had op de gebieden die de Romeinen veroverden, maar dat inheemse invloeden ook terugkwamen naar Rome. Dit verhaal voldoet uitstekend aan de missie van het museum om nieuwe wetenschappelijke inzichten aan het publiek te presenteren. En vernieuwend is ook de samenwerking met musea in Rome, Alexandrië (de Bibliotheek!) en Sarajevo. Met deze steden is een virtueel museumnetwerk opgericht en er openden tegelijkertijd tentoonstellingen.
Het is ook waar dat een voorwerp als de grafsteen van Louba, door een Romeinse soldaat opgericht voor zijn vrouw die afkomstig was uit het huidige Duitsland, vertelt over liefde én over interculturele relaties. Maar helaas gaat er in de uitvoering van de virtuele ambities wel wat mis. Voor de argeloze bezoeker is de constructie met ‘sleutelobjecten’ en perspectiefwisselingen nogal ondoorzichtig. De informatie op de iPads, die steeds hinderlijk terugkeren naar het beginscherm, voegt weinig toe aan de teksten op de traditionele borden.
Je kunt voorwerpen ‘liken’ en zo een eigen profiel aanmaken en delen op social media, maar bij het verlaten van het pand is me nog niet duidelijk geworden waar en hoe je dat zou moeten doen. Het laatste nieuws op de internationale website dateert van 24 juli 2014 en nergens zijn de daar of in het museum beloofde ‘prachtige virtuele omgevingen’ te bekennen.
Hoewel suppoosten klaarstaan om te helpen, geven oudere bezoekers het dan ook snel op. ‘Mooie verlichting, hè?’ verzuchten ze bij vitrines die de thema’s nog meer ‘lagen’ moeten geven. Gelukkig liggen de prachtige voorwerpen hier vertrouwd naast elkaar… genummerd en met bordjes.
Keys to Rome/Het Romeinse Rijk ontslotenAllard Pierson Museum
Tot en met 15 maart 2015. Oude Turfmarkt 127, Amsterdam. Open: di-vr 10-17 uur, za-zo 13-17 uur. Info: 020-525 25 56 of www.allardpiersonmuseum.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
