Home STELLING: ‘Paus Franciscus is de redding van de katholieke kerk’

STELLING: ‘Paus Franciscus is de redding van de katholieke kerk’

  • Gepubliceerd op: 16 december 2013
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Maurice Blessing
  • 3 minuten leestijd


Anton van Hooff:
 
‘Nee, paus Franciscus zal de aanstaande ondergang van de katholieke kerk – die zeker in West-Europa gedoemd is – niet kunnen afwenden. Op z’n hoogst zal hij het proces van neergang kunnen vertragen. De katholieke kerk heeft altijd gedijd bij de kritiekloze volgzaamheid van gewone gelovigen. Die zijn nu echter zelf gaan nadenken, en de secularisatie is te ver gevorderd om dat terug te kunnen draaien. Bovendien bestaat er nog maar weinig behoefte aan het soort binding dat de kerk vanouds biedt.

Overigens is de persoonlijkheid van de paus nooit zo belangrijk geweest voor het overleven van de kerk. Hervormingsbewegingen binnen de kerk zijn altijd ontstaan vanuit de lagere echelons van de katholieke geestelijkheid. Ik denk bijvoorbeeld aan de hervormingsbeweging waartoe de naamgever van de huidige paus, Franciscus van Assisi, in de twaalfde eeuw de aanzet gaf. Of de zestiende-eeuwse Contrareformatie, waarachter niet de Vaticaanse elite maar juist de rebelse jezuïeten de drijvende kracht vormden.

Ook van de laatste steile pausen hebben de gewone gelovigen zich weinig aangetrokken. Zij waren hooguit aantrekkelijk om je tegen af te kunnen zetten. Wellicht kan Franciscus enkele katholieke kerkgangers meer “nestwarmte” bieden, maar hij zal slechts weinigen die al op het punt stonden de kerk te verlaten daarvan kunnen weerhouden.’
 
 
James Kennedy:
 
‘Dit is wel een erg westers georiënteerde stelling. Buiten Europa houdt het katholicisme beter stand. Wereldwijd blijft het aantal katholieke gelovigen redelijk stabiel. De katholieke kerk hoeft dus helemaal niet “gered” te worden.

Dat neemt niet weg dat de keuze voor Franciscus naar mijn mening een goede zaak is voor de katholieke kerk. Hij geeft het katholieke geloof een sympathiek gezicht en hij wil de macht van de curia inperken. Daarmee past hij in een traditie van meer “activistische” pausen, die met paus Pius IX in de negentiende eeuw is ingezet.

Sindsdien zijn er veel pausen geweest die hebben gepoogd de kerk een plek te geven in de moderne wereld. Ze hadden daar meer mogelijkheden toe, want door nieuwe organisatie- en communicatiemiddelen kregen moderne pausen meer grip op kerkelijke benoemingen.

Er zijn veel voorbeelden van dit soort moderne, “activistische” pausen. Zo ging Leo XIII (1878-1903) het sociale vraagstuk aan en initieerde Johannes XXIII (1958-1963) de hervormingen van het Tweede Vaticaanse Concilie. De laatste wist zeer goed de media te bespelen, net als Johannes Paulus II, die met zijn frequente reizen het beeld van een grote, succesvolle wereldkerk neerzette. Franciscus is dus geen uitzondering, maar past in de lijn die halverwege de negentiende eeuw is ingezet.’
 
 
Ruth Oldenziel:
 
‘De problemen waarmee de katholieke kerk momenteel kampt, zijn niet alleen van morele aard. Die indruk is ontstaan door de recente reeks schandalen in de kerk. Maar er is ook een organisatorisch probleem: hoe kan de enorme, wereldwijde organisatie van de katholieke kerk overleven in de eenentwintigste eeuw?

Er zijn wereldwijd 1,2 miljard gelovigen, 5000 bisschoppen, 400.000 priesters en zo’n 750.000 vrouwelijke “hulptroepen” binnen de katholieke kerk. Het Vaticaan heeft 7 miljard op de bank, en alle lokale kerkelijke organisaties hebben weer hun eigen financiële huishouding. Paus Franciscus moet dus niet alleen morele integriteit uitstralen, maar ook deze hele organisatie goed laten functioneren. De onfrisse zaken die onder zijn voorganger Benedictus naar buiten kwamen, moeten in de toekomst niet alleen binnenskamers blijven, maar ook zo veel mogelijk worden voorkomen.

Het is denk ik niet toevallig dat een Zuid-Amerikaanse paus met deze zware taak is belast. De katholieke kerk is in Zuid-Amerika ernstig in diskrediet geraakt door haar nauwe banden met de dictators uit het nabije verleden. Zij heeft zichzelf deels opnieuw moeten uitvinden, en het is deze waardevolle ervaring die Franciscus heeft meegenomen naar het Vaticaan. Het is nu alleen de vraag of hij een werkelijke hervorming van de kerkelijke organisatie zal kunnen bewerkstelligen, of dat het bij woorden en goede intenties blijft.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?
Artikel

Chemische wapens in de Oudheid: bekogelde Hannibal zijn vijand met giftige slangen?

De Verenigde Staten leggen sancties op aan Sudan omdat het leger chemische wapens zou hebben gebruikt in de burgeroorlog in het land. Volgens The New York Times zette de Sudanese legerleider Burhan chloorgas in bij gevechten met de paramilitaire eenheid Rapid Support Forces (RSF). Tijdens de Eerste Wereldoorlog gebruikten Duitse soldaten al chloorgas bij Ieper,...

Lees meer
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Britse soldaten van de Light Brigade worden afgeslacht door de Russen op 25 oktober 1854. Geschilderd door Richard Caton Woodville, 1897.
Interview

’Voor Poetin heeft de claim op de Krim iets spiritueels, net als voor Catharina de Grote’

Tijdens de collegedag Het Russische imperium op 26 juni vertelt historicus Ivo van de Wijdeven over de geschiedenis van de Krim. Hij geeft voorproefje van wat hij die dag gaat vertellen: ‘De Krim is de mythische geboortegrond voor zowel de Oekraïners als de Russen.’ ‘De Krim is al eeuwenlang een twistpunt en daardoor de ideale...

Lees meer
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Glas-in-loodraam in de kathedraal van Chartres
Interview

Middeleeuwse kunst moest mooi én stevig zijn

Middeleeuwse kunst moest lang meegaan. Kunsthistoricus Jan van Daal ontdekte dat kunstenaars en opdrachtgevers contracten sloten over de duurzaamheid van kunstwerken.  ‘Kerken of gilden die in de Middeleeuwen een groot kunstwerk zoals een groot glas-in-loodwerk wilden laten maken, dachten na over hoelang dat mee moest gaan,’ vertelt Van Daal, schrijver van het proefschrift On Durable...

Lees meer
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer