De vertaalfout in de eerste zin van dit boek wekt weinig vertrouwen in wat volgt: de ‘openbare school’ waaraan een vriend van de schrijver werd benoemd, is natuurlijk een ‘public school’, een elitaire kostschool, allesbehalve een openbaar onderwijsinstituut dus. En het gewekte wantrouwen wordt niet beschaamd: de Nederlandse versie van deze Britse bestseller is één grote modderpoel van idioomfouten.
Het onvermogen van de vertaler blijkt ook uit de stijlbreuken: temidden van pretentieus Nederlands heet Athene opeens een ‘makkie’. Allerlei mensen zijn aan het ‘steggelen’. Vrouwen worden ‘ in het huwelijksbed gezwiept’. Van alles en nog wat is ‘pathetisch’. Het Engels ‘pathetic’ betekent echter niet ‘vol pathos’, maar ‘aandoenlijk/zielig’. Voortdurend bederven zulke anglicismen, letterlijke omzettingen en uitglijders het leesplezier.
Nu maakt de schrijver het de vertaler ook niet gemakkelijk. In zijn streven een breed publiek aan te spreken hanteert Holland een uiterst bloemrijke taal, vol pleonasmen en tautologieën. Die stijl zal het wel goed doen bij de radio waarvoor hij werkt, en in zijn romans, die in het bovennatuurlijke spelen. In een informatief boek is een ingehouden taal echter meer op zijn plaats. Lijdt Tom Holland tegenwoordig, net als Xerxes, aan hybris?
Met Rubicon. The Triumph and Tragedy of the Roman Republic brak
Net als zijn grote voorganger Herodotos neemt Holland een heel lange aanloop. Pas op
Om de lezer te pakken schrikt Holland ook niet terug voor schromelijke overdrijvingen. De plaats waar Darius enkele opstandige koningen had laten executeren, wordt de ‘killing fields’ genoemd – zwaar overtrokken natuurlijk. De vijf Spartaanse eforen die de macht van de twee koningen in toom houden, heten inquisiteurs. En Athene was in de ogen van de Perzische koning ‘een verklaarde terroristenstaat’.
Wat de bronnen als geruchten rapporteren, wordt door Holland grif als feit gepresenteerd. Een Lydische koning zou de gewoonte hebben zijn vrouw naakt te tonen aan voyeurs. In feite gaat het om de ene keer dat Kandaules zijn lijfwacht Gyges ervan wilde overtuigen dat hij de mooiste vrouw ter wereld had. En wel twee keer verlustigt hij zich in het anale verkeer dat aan Spartaanse meisjes wordt toegeschreven. Met zulke goedkope retoriek hengelt Holland naar
Om de titel Perzisch vuur te rechtvaardigen worden
Mijn laatste bespreking van een uitgave van Athenaeum –
Dit artikel is exclusief voor abonnees