Vreemd ding, geluid. Het transporteert je, van dit moment naar een vorig. Net als geur werkt het direct in op je gemoed en doet iets met het deel van de hersens dat gerechten opdist die allang niet meer op de kaart staan. Ik hoorde een Rolls Royce Merlin-motor. Onmiskenbaar. Hoewel, horen is misschien niet het goede woord. De vibraties drongen door mijn lijf, het was een liturgie van metaal en lucht; een trilling die ruikt naar olie.
Daar kwamen ze, zeventien Supermarine Spitfires in een formatie die zelf de vorm aannam van een vliegtuig. Noem me een sentimentele oude gek, maar ik moest even slikken. De Britten houden hun tradities in ere, zelfs als deze vliegen op elliptische vleugels met 400 kilometer per uur. Wat over mij heen denderde, was een vertoon van macht en elegantie, een preek over imperium en ingenieurskunst. ‘Never in the field of human conflict…’.
De herdenking van de Slag om Engeland in de lucht boven Cambridgeshire was indrukwekkend. Tientallen vliegtuigen van toen – en een paar van niet lang daarna – raasden over de hoofden van de duizenden die waren afgekomen op de belofte van nostalgie, onder wie ondergetekende. Het Imperial War Museum Duxford had al z’n erfgoed opgepoetst en de lucht in gestuurd. Wie wilde kon een rondvlucht maken in een verkeerstoestel uit de jaren dertig, de Rapide van de firma De Havilland.
Wat een contrast met Nederland. Hier blijven historische vliegtuigen steeds vaker aan de grond staan. De laatste luchtwaardige Nederlandse Dakota is nu een statisch museumstuk in Lelystad, waar de directie van het Aviodrome een totaal gebrek aan ambitie vertoont. De Catalina vliegboot die een paar jaar geleden nog wel eens op het IJsselmeer te zien was, is verkocht aan een Amerikaanse verzamelaar. We kunnen de trage elegantie niet meer uit het water zien komen.
De excuses zijn legio. Het is te ingewikkeld, te duur en te weinig praktisch. De verzekeringen zijn niet te betalen, de brandstof is moeilijk te krijgen en de milieuregels verhinderen het genot. Alleen een paar oudgedienden kunnen de kisten repareren, veel piloten zijn met pensioen. Bovendien doen de ambtenaren van de Inspectie Leefomgeving en Transport vervelend, waardoor de beheerders van ons vliegend erfgoed geen rondvluchten meer kunnen aanbieden om zo hun begroting rond te krijgen.
Oppervlakkig gezien legitieme redenen. Behalve dat de Britten aantonen dat het wel kan. Wie wil, gaat naar Duxford, lapt 4000 pond en krijgt daarvoor een excursie boven Londen in een Spitfire. Op verzoek raast de piloot even langs je kantoor om collega’s de ogen uit te steken. Duur? Zeker, maar er is een wachtrij om mee te mogen. En er zijn daardoor zeventien vliegende exemplaren voorhanden om the few te eren.
