Home LESSEN Anne Frank

LESSEN Anne Frank

  • Gepubliceerd op: 21 mei 2014
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Alies Pegtel

Leon de Winter en Jessica Durlacher schreven Anne, een toneelstuk over Anne Frank, dat op 8 mei in première ging in een speciaal gebouwd theater in Amsterdam. Yves Kugelmann, directeur van het Anne Frank Fonds in Basel, die de opdracht gaf het stuk te schrijven, heeft laten weten dat hij Anne Frank haar ‘Nederlandse iconische statuur’ wil ontnemen en dat ze een ‘gewoon meisje’ moet worden.

Historicus David Barnouw, gepensioneerd onderzoeker van het NIOD, vertelt dat het niet voor het eerst is dat de beeldvorming rondom Anne Frank aan verandering onderhevig is. ‘In de eerste naoorlogse jaren was Anne geen symbool van de Holocaust. Haar vader, Otto Frank, de enige van het gezin die de oorlog overleefde, wilde ook absoluut niet dat zijn dochter gezien zou worden als het gezicht van de Joodse oorlogsslachtoffers. Frank wilde dat Annes nagedachtenis in het teken zou staan van algemene mensenrechten – bezinning op de gevaren van racisme, apartheid, antisemitisme en discriminatie. Ook wilde hij met de Anne Frank Stichting, die hij in 1963 oprichtte in zijn nieuwe woonplaats Basel, de contacten tussen internationale jongeren verstevigen ten bate van de vrede. Daarvoor organiseerde hij conferenties.

Annes dagboek werd pas bij een groot publiek bekend nadat er in 1955 in Amerika een toneelbewerking was uitgebracht. Het toneelstuk werd het jaar daarop ook in Nederland opgevoerd en er kwam een verfilming, maar dit was nog voordat er centra ontstonden om de Jodenvervolging te herdenken. Pas toen de “Holocaust-industrie”, zoals ik het noem, eind jaren tachtig vol op gang kwam, werd het Joodse meisje Anne Frank het bekendste gezicht in verhalen over de gevaren van het antisemitisme.

Amerika liep bij de beeldvorming voorop, mede door de sterke filmindustrie. In 1978 kwam in de Verenigde Staten de serie Holocaust op de televisie. De serie werd door critici neergesabeld, maar de tv-uitzendingen hadden enorme invloed op de publieke bewustwording van de nazi-gruwelen.

In Nederland bleven de optimistische vredesidealen die Otto Frank met Annes verhaal wilde uitdragen de overlevering domineren. Tot Anne ook hier, pakweg een jaar of twintig geleden, uitgroeide tot een iconische figuur van de Holocaust. Het toneelstuk over Anne Frank werd in 1985 voor het eerst in jaren weer in een stevige uitvoering op de planken gezet. Jip Wijngaarden speelde Anne; Jeroen Krabbé, die het stuk regisseerde, speelde haar vader Otto. Het was de Amerikaanse bewerking uit 1955, maar anders dan in het origineel werd nu aan slot verteld hoe het met de onderduikers uit het Achterhuis is afgelopen. Op scholen worden sinds midden jaren negentig Anne Frank-kranten verspreid, die bijdragen aan haar grote bekendheid. Tien jaar geleden werd ze uitgeroepen tot een van de beroemdste Nederlanders aller tijden.

Dat er nu een weer nieuw toneelstuk over Anne Frank wordt uitgebracht, waarvoor zelfs een eigen theater is gebouwd, is ambitieus. Ik zie het als een avontuur, dat is ingegeven door het huidige succes van de langlopende musical Soldaat van Oranje. Wat waarschijnlijk ook meespeelt, is dat de rechten op de teksten van Annes dagboeken volgend jaar vrijkomen; het is dan zeventig jaar geleden dat ze is overleden. Het Fonds in Basel, dat tot op heden de rechten in handen heeft, wil wellicht nog snel even een piketpaal slaan.’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.