Home Het andere Parijs – Luc Sante

Het andere Parijs – Luc Sante

  • Gepubliceerd op: 26 augustus 2016
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Hans Renders
  • 2 minuten leestijd
Het andere Parijs – Luc Sante

De flaneur is een hartstochtelijk toeschouwer van het straatleven. Flaneren levert nergens zoveel mooie verhalen op als in Parijs. Luc Sante schrijft in Het andere Parijs over de onderkant van deze immer tot de verbeelding sprekende stad.

Over de straatschoffies, de hoeren, de oplichters en andere figuren die in de marge leven.

Grote nadruk ligt natuurlijk op de Zone, de rafelrand van Parijs iets minder ver van het centrum dan de banlieu, waar je in de negentiende eeuw naartoe trok als de politie je zocht. In de jaren twintig van de vorige eeuw maakte Eugène Atget foto’s van prostituees op leeftijd die voor hun vervallen huisjes zaten in de Zone. Maar ook nu nog bestaan er landloperskampen, krotten en tentjes opgebouwd uit afval – kijk maar eens langs de Périphérique vlak voordat je Parijs in rijdt.

Al vanaf de negentiende eeuw wordt de schemerwereld van de clochards geïdealiseerd. De bourgeoisie ging zelf  rondneuzen in achterbuurten ‒ de oorspronkelijk betekenis van het woord encanailleren ‒, waar het leven zich op straat afspeelde. Sante geeft een prachtige sociologie van de onderklasse van de import-Parijzenaars: Normandiërs hielden zich in leven door tweedehands kleren te verhandelen, Auvergnats met schroot en Savooiaarden zijn traditiegetrouw schoorsteenvegers.

Camelots

Beoefenaren van straatberoepen (sokkenstoppers, zilverpoetsers, slangenmensen) heetten in het Frans camelots, wat voor politiemannen eind negentiende eeuw ook betekende: zakkenroller, pooier of oplichter. Het oudste straatberoep, handelsmerk van Parijs, krijgt een apart hoofdstuk. Opvallendste illustratie hier is een carte de visite uit 1865, waarop een foto van een dame die koket een vinger tegen haar neuspuntje zet terwijl ze potentiële klanten een royaal zicht op haar zwaar behaarde kruis gunt.
 

De keurige Parijzenaar blijkt een grote sympathie te hebben voor de kansarme misdadiger

Een boeiend hoofdstuk in dit tegelijkertijd studieuze, maar ook rijk geïllustreerde boek gaat over de tweeslachtige houding die de Parijzenaars ten aanzien van criminaliteit aannamen. Sante geeft een overzicht van auteurs die uit eigen ervaring over moord en diefstal schreven, van de alom gevierde vijftiende-eeuwse dichter en vagebond Franҫois Villon tot aan Auguste le Breton met zijn autobiografische misdaadroman La Loi des Rues uit 1955. De keurige Parijzenaar blijkt een grote sympathie te hebben voor de kansarme misdadiger die schuldeisers of overheidsdienaren te slim af is.

Het andere Parijs biedt ons de geschiedenis van het leven op straat. Als je het leest krijg je een onweerstaanbare zin om te gaan flaneren, bijvoorbeeld naar het Parc de Buttes Chaumont, van waaruit je nog de plek kunt zien die tot in de zeventiende eeuw als het gemeentelijke galgencomplex fungeerde.
 
Hans Renders is directeur van het Biografie Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer