Waardering: 7
Vikingen? Dat zijn gespierde veroveraars met lange blonde lokken en helmen met hoorns. Mannen zonder angst die, drinkend uit schedels, in drakenschepen de vroegmiddeleeuwse wereld onveilig maakten. De tentoonstelling Vikingen! in het Centraal Museum in Utrecht speelt met dit stereotiepe beeld van de plunderaars.
De vikingen veroverden tussen het jaar 800 en 1000 het stroomgebied van de Rijn en de Maas – onderdeel van het toenmalige Frankische Rijk van Karel de Grote. Een bloederig onderwerp, maar op deze familietentoonstelling wordt het wrede beeld van de viking op een toegankelijke manier uitgebeeld. En worden enkele mythes aan de kaak gesteld.
Het ontwerp van Studio Job spat van alle zeven tentoonstellingszalen af – niet alleen in de ‘zwaardenzaal’, vol enorme bloedklodders op de wand en de vloer. Ook in de andere ruimtes is de sfeer even belangrijk als de historische objecten die er te bezichtigen zijn. De wereld van de vikingen – vik betekent ‘baai’ of ‘kreek’ – moet gaan leven. De wandpanelen met opgeblazen patronen van sterrenlichamen en gereedschappen doen denken aan Dick Bruna. De sfeer wordt er doeltreffend door neergezet, en afgemaakt met videobeelden van zeereizen en geluidsfragmenten van klotsende golven en houwende zwaarden.
In de spetterende vormgeving zou je bijna de historische objecten van de noormannen vergeten. Er zijn zilverschatten van het eiland Wieringen, munten en sieraden uit handelsplaats Dorestad (het huidige Wijk bij Duurstede), kerkschatten en zwaarden. Ook worden er recente opgravingen uit Zutphen tentoongesteld: overblijfselen van een moordpartij en brandstichting door de vikingen in 882. Het meest in het oog springt de reconstructie van de 6,5 meter lange sloep Joanna. Een beetje boot kan ook niet ontbreken bij deze tentoonstelling over een volk dat bekendstaat om zijn platte, snelle schepen.
De laatste zaal handelt over de viking als logo, met de stoere viking als zeerover met helm met hoorns. Maar de vikingen hebben nooit dergelijke helmen gedragen. De mythe is waarschijnlijk een misinterpretatie van een grafvondst, waarbij bij een helm een tweetal drinkbekers is gevonden: de hoorns.
Vikingen! Tot en met 10 april. Centraal Museum, Nicolaaskerkhof 10, Utrecht. Open: di-zo 11-17 uur. Info: 030-23 62 362 of www.centraalmuseum.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
