Gezien

Tentoonstelling

Zo gek was die zitkuil niet
De rauwe bloemkool en worteltjes met dipsaus smaken nog goed op de opening van de tentoonstelling The Seventies in het Museum van de Twintigste eeuw in Hoorn. De stemming is vrolijk. Bij een filmpje, een terugblik op een van de seventies-jaren, zingt het publiek luidkeels mee met Corry Konings’ ‘Huilen is voor jou te laat’.

De tentoonstelling beslaat vier ruimtes van ongeveer zeven bij vier meter. In een van de zaaltjes wijst een bezoekster hotpants met een lichtpaarse panterprint aan. ‘Zulke had ik ook, en daar had ik gestreepte kousen bij.’ ‘Geweldig, die sandalen,’ verzucht haar metgezel, een meisje van ongeveer zestien, over een reclame voor schoenen met plateauzolen. Een kunstwerk van zaden en pitten dat een vaas met bloemen voorstelt, loopt iedereen vlug voorbij.

In rommelige vitrinekasten staan voorwerpen uit de jaren zeventig soort bij soort opgesteld. Er is er een vitrine met Barbies en Barbapappa’s, met radio’s en met filmcameraatjes. Bij kasten met platenhoezen is muziek van Grease en Bob Marley and The Wailers te beluisteren.

Er zijn ook vitrines over politiek en actiegroepen. Daar draait een filmpje van een ‘abortus vrij’- en een anti-abortusdemonstratie. Ernaast een affiche tegen de neutronenbom. Maar over het algemeen overheersen de ‘knusse’ jaren zeventig, en niet de harde van punk en polarisatie. Volgens de tekstbordjesschrijver was de PSP dé politieke partij van het decennium.

De talrijke tekstbordjes met oranje bloemen geven interessante informatie op een babbelige toon. Zo beschrijft een bordje de beroemde PSP-poster uit 1971 die ernaast hangt als ‘een uitbundig naakt meisje dat met de armen wijd uitgespreid staat voor een trouwhartige en onaangedane koe’. Over de mislukte poging een tweede kabinet-Den Uyl te formeren in 1977: ‘Tragisch – maar ja, zo gaat dat in de politiek.’ Over zitkuilen: ‘Ze lijken misschien achterhaald, maar er lag wel degelijk een authentiek idee over communicatie aan ten grondslag, zo gek was die zitkuil niet.’

Een gezellige tentoonstelling.

The Seventies Tot en met 30 juni 2006. Museum van de Twintigste Eeuw, Bierkade 4, Hoorn. Open: di-vr 10-17 uur, za-zo 12-17 uur. Info: 0229-21 40 01 of www.museumhoorn.nl



Websites

Vaderlandse geschiedenis
Van Jan Wagenaar tot Geert Mak en Robert Fruin tot Henk te Velde – in de Digitale Bibliografie Nederlandse Geschiedenis (DBNG) zijn oude en recente geschiedschrijving en -schrijvers opgenomen. De database is een initiatief van de Koninklijke Bibliotheek (KB) en het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (ING). Basis voor de bibliografie vormt het Repertorium Geschiedenis Nederland van het ING, een naslagwerk met binnen- en buitenlandse titels over de Nederlandse geschiedenis. Dat is aangevuld met boekhistorische bestanden van de KB en de universiteitsbibliotheken van Amsterdam en Utrecht.

De DBNG telt inmiddels meer dan 200.000 titels en wordt nog uitgebreid. Niet alleen traditionele publicaties zijn opgenomen, maar ook historische informatie op digitale dragers. De bibliografie is te raadplegen via een goede zoekmachine, een lijst van indexen, een landkaart van Nederland, en binnenkort ook via een tijdsbalk.

De database kan uitgroeien tot hét startpunt voor amateurs en professionals die op zoek zijn naar informatie over de vaderlandse geschiedenis. Hoewel nog in de testfase levert de site nu al een schat aan informatie.

www.dbng.nl


Stakingen
Waarom staakten Goudse sigarenmakers op 11 april 1907? En welke beroepsgroep in Leiden legde in de veertiende en vijftiende eeuw meerdere malen het werk neer? En bij hoeveel bedrijven werd op 29 april 1943 gestaakt tijdens de April-Meistaking?

Deze en andere vragen zijn te beantwoorden met de database Stakingen in Nederland op de website van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. Het databestand bevat 16.270 stakingen in Nederland in de periode 1372-2005 en kan doorzocht worden met een simpele zoekmachine. Ook is een tabel opgenomen met handig cijfermateriaal over de stakingen.

De database is een bijgewerkte versie van het bestand dat is gebruikt voor het boek Stakingen in Nederland. Arbeidersstrijd 1830-1995 van vakbondshistoricus Sjaak van der Velden uit 2000.

http://www.iisg.nl/databases/stakingen.php


Geschiedenisonderwijs
Docenten geschiedenis aan het vmbo hebben sinds kort een nieuw webportaal, geïnitieerd door Anno, een organisatie die geschiedenis toegankelijk maakt voor een breed publiek. Zij kunnen er lesmateriaal vinden, verwijzingen naar bruikbare bronnen op internet en uitzendtijden van geschiedenisprogramma’s op radio en televisie. Ook kunnen leraren tips met elkaar uitwisselen.

Verder biedt het portaal informatie over Anno-activiteiten als de stimuleringsprijs voor scholieren die actief bezig zijn met geschiedenis en de rondreizende tentoonstelling over angst. Een leuk project is ‘Sp!ts in de klas’. Anno maakt samen met de gratis ochtendkrant Spits maandelijks een geschiedeniskrant aan de hand van een actueel thema. Alle geschiedeniskranten staan op de site.

Onderwijs.anno.nl 


Film

Sympathieke rol voor Japanse keizer
Na twee films over respectievelijk Hitler (Moloch) en Lenin (Taurus) heeft de Russische regisseur Alexander Sokoerov een film gemaakt over de Japanse keizer Hirohito. De film speelt zich af in de dagen rondom de Japanse capitulatie in augustus 1945 en een van de centrale thema’s is de transformatie van de keizer van een goddelijk naar een menselijk persoon.

Het tweede thema is het proces van verzoening tussen Hirohito – uitstekend gespeeld door Issei Ogata – en de Amerikaanse generaal Douglas McArthur – door Robert Dawson neergezet als een soort houten klaas. Deze twee thema’s geven de film uiteindelijk een optimistische strekking met een sympathieke rol voor de Japanse keizer, al wordt de kijker zo nu en dan herinnerd aan de verschrikkingen die de oorlog ook voor de Japanners heeft opgeleverd.

Sokoerov begint de film met scènes van een hofhouding waarin een wereldvreemde Hirohito lijkt te zijn verdwaald. Terwijl Tokyo brandt, houdt de keizer zich het liefst bezig met biologisch onderzoek en gedichten schrijven. Dan volgen de ontmoetingen met de Amerikaanse bezetter Douglas McArthur, die tot een hoogtepunt komen op het moment dat Hirohito een Cubaanse sigaar aansteekt met die van McArthur. Het is bijna een zoen die de beide hoofdpersonen uitwisselen. De film eindigt met Hirohito’s verklaring geen goddelijke natuur te bezitten.

Of de film ook maar iets met de historische werkelijkheid te maken heeft, is maar de vraag. Sokoerov lijkt geen kennis te hebben genomen van werken als Hirohito and the Making of Modern Japan van Herbert Bix (2001) of Embracing Defeat. Japan in the Wake of World War II van John Dower (2000). Uit dit en andere recente boeken komt een Hirohito naar voren die het tegenovergestelde is van de naïeve en machteloze gevangene van een keizerlijke hofhouding zoals Sokurov ons die graag toont.

In werkelijkheid was de Japanse keizer actief betrokken bij zowel de voorbereiding als de uitvoering van de Tweede Wereldoorlog. Zo steunde hij het gebruik van chemische wapens tegen China en de aanval op Pearl Harbor. Na de oorlog poetste MacArthur [?McArthur en MacArthur in dit stuk naast elkaar] in samenwerking met het keizerlijke hof snel Hirohito’s blazoen op, omdat hij diens invloed nodig meende te hebben bij het besturen van Japan. De mythe van een in wezen pacifistische en een voor en tijdens de oorlog machteloze keizer was geboren. Het is deze mythe waarin Sokoerov ons nog graag wil laten geloven.

Wim van der Doel is hoogleraar Algemene Geschiedenis aan de Unversiteit Leiden.

Alexander Sokoerov, The Sun Vanaf 23 maart in Amsterdam, Den Haag, Nijmegen en Rotterdam. Info: 020-58 91 425 of www.filmmuseum.nl