Spike Lee fileert Amerikaans racisme
Eind jaren zeventig infiltreerde in Colorado Springs in Virginia de zwarte rechercheur Ron Stallworth in de lokale afdeling van de Ku Klux Klan. Onmogelijk? Toch niet. Stallworth meldde zich telefonisch aan bij de Klan. Zijn vuilspuiterij (‘Ik haat nikkers en jids’) klonk overtuigend en voor hij het wist was hij lid. Toen de leiders hem wilden zien, gaf een witte collega van Stallworth zich voor hem uit. In feite waren er dus twee infiltranten: Stallworth als het meesterbrein op kantoor, zijn collega in de ranzige Klan-wereld. Negen maanden duurde de undercoveroperatie, die niet tot arrestaties leidde, maar veel inzicht gaf in de krankzinnige opvattingen van de Ku Klux Klan.
Regisseur Spike Lee zag in het verhaal een leerzame speelfilm over het diepgewortelde Amerikaanse racisme. Dat verbaast niet, want alle films van de regisseur, met als belangrijkste Do the Right Thing en Malcolm X, gaan over Amerika’s grootste probleem. In BlacKkKlansman trekt Lee nadrukkelijk een parallel tussen de denkwereld van de Klan en die van president Donald Trump. Ook de filmwereld zit in de beklaagdenbank, want BlacKkKlansman suggereert met fragmenten uit Birth of a Nation (1915) dat dit intens racistische epos het witte superioriteitsgevoel een enorme impuls heeft gegeven. Dat BlacKkKlansman begint met een fragment uit het racistische Gone with the Wind (1939) is ook geen toeval. Ook niet dat de film eindigt met nieuwsbeelden van de racistische rellen vorig jaar in Charlottesville. Met Trumps reactie dat tussen de demonstrerende neonazi’s en alt-right-aanhangers ‘ook heel goede mensen’ zaten, hamert Lee de boodschap erin dat er in een eeuw weinig is veranderd. Wie BlacKkKlansman ziet, kan hem moeilijk ongelijk geven.
Jos van der Burg is filmrecensent bij Het Parool en de Filmkrant.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
