Bij de wereld die Jane Austen heeft beschreven, denken we aan jonge vrouwen uit de Britse elite, die vastgesnoerd in het korset van hun tijd op zoek zijn naar een huwelijkspartner. Dat deze vrouwen blank zijn, nemen we als vanzelfsprekendheid aan. In de achttiende eeuw was de Engelse bevolking weliswaar niet volledig blank – in Londen leefden naar schatting 20.000 gekleurde en zwarte mensen (3 procent van de bevolking), maar zij bevonden zich op een enkele uitzondering na in de onderste laag van de maatschappij.
Een gekleurde jonge vrouw in een Jane Austen-achtige omgeving? Het lijkt een onmogelijkheid. Toch is dat het geval in het op feiten gebaseerde kostuumdrama Belle. Regisseur Amma Asante raakte geïntrigeerd door een vrolijk schilderij uit 1779 van twee aristocratische jonge vrouwen, van wie de een blank is en de ander gekleurd. Het was gemaakt in opdracht van William Murray, politicus en opperrechter, die met twee vonnissen een grote bijdrage leverde aan de afschaffing van de slavernij. Belle wekt de geschiedenis achter het schilderij tot leven.
De gekleurde vrouw is Dido Elizabeth Belle, de bastaarddochter van een Britse marineofficier en een zwarte slavin. Uniek was dat de marineofficier zijn bastaarddochter niet bij deze slavin achterliet, van wie onbekend is hoe het haar verder is vergaan, maar aan zijn aristocratische kinderloze oom William Murray vroeg of hij en zijn vrouw haar wilden opvoeden. Zelf kon hij het niet, omdat hij altijd op zee was. Dido werd opgenomen in het gezin, waarin ook Murrays nichtje Elisabeth opgroeide, over wie hij en zijn vrouw zich na de dood van haar moeder hadden ontfermd.
Belle toont uitvoerig de huwelijksmarktperikelen die we kennen van Jane Austen, maar wat de film bijzonder maakt is dat we vanuit het perspectief van een gekleurde vrouw kijken. In de racistische blanke upper class is op z’n zachtst gezegd niet iedereen gecharmeerd van een gekleurde huwelijkskandidaat. Dat de film Dido portretteert als een zelfstandige moderne jonge vrouw, die niet op zoek is naar financiële zekerheid, maar naar romantische liefde, oogt vertrouwd anachronistisch.
Onderdanige vrouwen komen de laatste jaren in historische films niet meer voor en zijn vervangen door heldinnen die de patriarchale traditie te lijf gaan. Dido doet meer dan dat, want zij probeert invloed uit te oefenen op de rechterlijke uitspraak van haar pseudovader in een gruwelijk slavernijschandaal in 1781. In dat jaar werden 132 slaven van een slavenschip in zee gegooid, omdat ze ziek waren. Dood zouden ze de eigenaren als verzekerde goederen meer opbrengen dan als zieke slaven. Jane Austen is plotseling ver weg en we bevinden ons in de gruwelsfeer van Twelve Years a Slave. In het ruisende kostuumdrama Belle zit een mokerslag verborgen.
Belle
Amma Asante
vanaf 30 juli in de bioscoop
Jos van der Burg is filmrecensent bij Het Parool, de Filmkrant en OVT
Dit artikel is exclusief voor abonnees
