Voormalig VVD-politicus Klaas Dijkhoff heeft een actiegroep opgericht om de Nederlandse democratie te versterken tegen de aanvallen van populisten: Voor Ons Nederland (VON). Deze niet-partijgebonden organisatie heeft veel gemeen met de beweging Eenheid Door Democratie, die in 1935 werd opgericht om een politiek breed front te vormen tegen het opkomende fascisme en communisme.
Dit artikel krijgt u van ons cadeau
Wilt u ook toegang tot HN Actueel? Hiermee leest u dagelijks geschiedenisverhalen met een actuele aanleiding op onze website en ontvangt u exclusieve nieuwsbrieven. U kunt de eerste maand onbeperkt lezen voor € 1,99. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.
Populisten zoals Geert Wilders bedreigen de Nederlandse democratie, schrijven Dijkhoff en Mark Thiessen, oud-campagnestrateeg van de VVD en mede-oprichter van Voor Ons Nederland in NRC. ‘Wat we nodig hebben is een nieuwe beweging van democratische krachten die de traditionele scheidslijnen overstijgt.’
Zo’n beweging bestond ook in de jaren dertig. De Nederlandsche Vereniging voor Eenheid Door Democratie zag in het voorjaar 1935 het licht, kort nadat de NSB bij Provinciale Statenverkiezingen 7,9 procent van de stemmen had behaald. Voorzitter was de predikant Heije Faber uit Velsen. EDD spoorde alle Nederlanders aan om bij volgende verkiezingen op democratische partijen te stemmen en zo het extremisme een halt toe te roepen.
EDD deed op een beroep de ‘rijke democratische traditie’ van Nederland
EED verspreidde deze boodschap met behulp van posters, brochures, boeken en massabijeenkomsten. Daarbij bediende de vereniging zich van een gematigd nationalisme door een beroep te doen op de ‘rijke democratische traditie’ van Nederland. ‘Wie de dictatuur verdedigt, raakt iets heel levends in de Nederlandsche volksziel,’ zo stond in de eerste EDD-brochure. De vereniging kreeg steun uit liberale, sociaal-democratische en confessionele hoek. In twee jaar tijd werden 20.000 Nederlanders lid.
Hoewel de beweging vooral reageerde op het succes van de NSB, keerde zij zich nadrukkelijk ook tegen extremisme van linkerzijde. De NSB-leuze ‘Mussert of Moskou’ werd door de EDD veranderd in ‘Mussert noch Moskou’.
De eerstvolgende test voor de democratie waren de Tweede Kamerverkiezingen van 1937. Is het Eenheid Door Democratie toen gelukt het extremistische tij te keren? Dat leest u in het artikel Mussert of Moskou? Crisis in de Nederlandse democratie.
