Commentaar: Moluks trauma

‘De Molukse gemeenschap’ gaat de Staat der Nederlanden voor het gerecht dagen wegens de executie van zes Molukse treinkapers bij De Punt in 1977. Het woord executie, in de documentaire The Dutch approach gebruikt door wijlen oud-premier Joop den Uyl, zou als schuldbekentenis de basis moeten vormen voor ten minste financiële genoegdoening voor de nabestaanden.

Aldus meldden actualiteitenrubriek NOVA en de meeste Nederlandse kranten begin november na het televisie-optreden van een zekere Leo Reawaruw. De verstandigste reactie op de uitlatingen van deze ‘Molukse jongere’ kwam van Volkskrant-verslaggever Sietse van der Hoek, die in een stuk onder de kop ‘Moluks hikje over Den Uyl executie’ de zaken weer tot hun werkelijke proporties terugbracht: een documentaire die weinig nieuwe feiten naar voren brengt, één Molukker die verbaal de aanval kiest en een leger journalisten dat de verslaggeving ter hand neemt alsof de voltallige Tweede Kamer al weken in gijzeling wordt gehouden door een groep zwaarbewapende mannen. Zoals de meeste verslaggevers twee maanden eerder dagelijks een groepje jonge Molukkers liet leeglopen over het ‘zelfs niet uitsluiten van geweld’ als Wim Kok op de jubileumvergadering van de Verenigde Naties niet een paar woorden aan het bloedvergieten op de Molukken zou wijden.
Dat gebrek aan oordeelsvermogen zich niet beperkt tot de pers, bleek op 4 mei tijdens de jaarlijkse dodenherdenking op de Dam in Amsterdam, toen tientallen daken rondom het plein werden volgepropt met sluipschutters om het hoofd te kunnen bieden aan mogelijke aanslagen op de vorstin van Nederland. De Binnenlandse Veiligheidsdienst, een organisatie die dankzij een serie geopolitieke ontwikkelingen sinds 1989 nogal ruim in zijn manuren zit, had vernomen dat ‘Molukse jongeren’ het op Beatrix voorzien hadden. Het bleef nog lang rustig in de stad.
Zoveel opwinding om historisch onderzoek dat eigenlijk niet veel nieuws oplevert, duidt op een trauma. Maar wie is er hier nu eigenlijk getraumatiseerd? Nederland meent te weten dat de Molukkers getraumatiseerd zijn door de vlucht uit hun land en de praktische onmogelijkheid om hun RMS gestalte te geven. Dat is een geruststellende gedachte, maar het gênante paniekvoetbal dat zich van de Nederlandse media en autoriteiten meester maakt zodra er in de verte een boze Molukker opduikt, wekt de indruk dat vooral de Nederlanders getraumatiseerd zijn. Misschien doordat de treinkapingen van de jaren zeventig de enige momenten in de recente geschiedenis waren, waarin Nederland werkelijk met de levensgevaarlijke realiteit van de wereld buiten de orde van het poldermodel te maken kreeg. Misschien wel uit een schuldgevoel over de geringe diensten die Nederland de Molukkers de afgelopen decennia heeft verleend, of over het kolonialisme in het algemeen B waarbij Molukse terroristen als een soort Engelen der Wrake in de Hollandse psychologie de orde komen verstoren.
Hoe het Molukse trauma ook precies in elkaar zit, het wordt tijd dat er iets aan gedaan wordt, dat Nederland zich veel nadrukkelijker met de situatie op de Molukken gaat bemoeien. Dat is geen kwestie van toegeven aan geweld, maar een kwestie van therapeutische zelfhulp.