Hè, hè, meer dan 55 jaar na het verlies van de oorlog mogen Duitse en Japanse troepen weer in het buitenland worden ingezet. Op 9 november stuurde premier Koizumi twee hypermoderne kruisers en een verzorgingsschip om Amerika in zijn Afghaanse strijd te ondersteunen. Duitslands dertig jaar oude transportvliegtuigen en een bataljon speciale troepen verlieten eind november de basis van Remscheid.
Na hun capitulatie in hetzelfde jaar 1945 besluiten beide landen tegelijkertijd tot hun historische, eerste naoorlogse militaire inzet. Eindelijk mogen ze weer normaal ten strijde trekken. Op verzoek van de Verenigde Staten. Terwijl hun uitzonderingspositie ze nota bene letterlijk (in Japan) dan wel moreel (bij de Duitsers) door de Amerikanen was voorgeschreven. De Amerikanen zelf hadden artikel 9 in de Japanse grondwet gezet: ‘Het Japanse volk ziet er voor altijd van af om oorlog als soeverein recht der natie en dreiging van geweld als middel in het slechten van internationale conflicten in te zetten.’
Oorlog voeren was volgens die wet verboden. Hadden alle landen maar zo’n artikel in hun constitutie! Maar de geschiedenis leert dat verliezersstaten zelden daadwerkelijk ontwapend worden. Japan en Duitsland vormen daarop geen uitzondering. Beiden werden Amerika’s trouwste bondgenoten in de strijd tegen het rode gevaar of andere vijanden. Tot afgelopen november echter zonder troepenondersteuning. Duitsland beriep zich op zijn ‘Sonderweg’ om een catastrofe à la Auschwitz te voorkomen; Japan op zijn – onder het volk populaire – Artikel 9.
Maar altíjd niet-militaristisch bleek voor Amerika te lang. Dat zagen we tien jaar geleden al, toen vader Bush tegen Irak ten strijde trok. Duitsland en Japan verwezen naar hun grondwetten. Strijdkrachten in den vreemde sturen liet de constitutie niet toe; daarin verandering brengen was politiek taboe. En hoewel Japan als tegenprestatie de miljardenrekening van de Golfoorlog oppikte, werd het toch als lafaard uitgelachen, net als zijn vroegere Duitse Achs-genoot.
De abnormale houding van de Duitsers en Japanners paste niet in Amerika’s politiek. Het is toch ‘normaal’ om militaire middelen in te zetten om je politieke doelen te bereiken. Dat is althans wat de Verenigde Staten, de enige supermacht, de wereld opdringt. Het pleiten voor deze vorm van normaliteit hoorde, zowel in Duitsland als in Japan tot voor kort nog tot de retoriek van het rechts tot extreem-rechts georiënteerde deel van de samenleving. Nu is hij door de mainstream geaccepteerd en in daden omgezet. Het zo unieke Artikel 9 leeft nog slechts als ongeoorloofde, anachronistische utopie verder in het Japanse wetboek. Amerika, bedankt!
Judith Stalpers is correspondent in Duitsland.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
