Terwijl Lindbergh de laatste etappe van Cherbourg naar Parijs aflegde, had hij geen idee dat hij op het punt stond roem te oogsten op een schaal en van een intensiteit die geen enkel mens ooit eerder had ervaren.

Het moet zijn geweest alsof je de oceaan overstak in een tent  

Het was nooit bij hem opgekomen dat hij door veel mensen zou worden opgewacht. Hij vroeg zich af of er op het vliegveld iemand zou zijn die Engels sprak en of hij er last mee zou krijgen dat hij geen Frans visum had. Hij was van plan om allereerst zijn vliegtuig veilig op te laten bergen en dan zijn moeder een telegram te sturen met het nieuws dat hij aangekomen was. Hij nam aan dat er één of twee interviews met de pers zouden zijn, gesteld dat de verslaggevers in Frankrijk zo laat nog werkten. Daarna moest hij ergens een hotel zien te vinden. Op een gegeven moment zou hij ook kleren en persoonlijke spullen moeten kopen, omdat hij helemaal niets had meegenomen – niet eens een tandenborstel.

Een meer direct probleem voor hem was dat luchthaven Le Bourget niet op zijn kaart stond. Het enige wat hij wist was dat die zo’n tien kilometer ten noordoosten van de stad lag en dat hij groot was. Nadat hij de Eiffeltoren omcirkeld had, vloog hij die kant op, maar de enige in aanmerking komende locatie die hij zag werd omgeven door felle lichten, alsof het een soort industrieel complex was, met lange tentakels van nog meer felle lichten die zich naar alle kanten uitstrekten. Dit leek totaal niet op het suffige vliegveld dat hij verwacht had hier aan te treffen. Wat hij niet besefte, was dat die activiteit allemaal voor hem was: de bochtige tentakels van licht waren de koplampen van tienduizenden auto’s die spontaan naar Le Bourget waren getrokken en nu vastzaten in de grootste verkeersopstopping uit de Parijse geschiedenis. Overal langs de wegen naar de luchthaven werden auto’s en trams verlaten.

Om 22.22 uur Parijse tijd – precies 33 uur, 30 minuten en 29,8 seconden na het opstijgen, volgens een officiële barograaf die de National Aeronautic Association of America vlak voor het vertrek in het vliegtuig had geschroefd – landde de Spirit of St. Louis op de uitgestrekte grasvlakte van Le Bourget. Op dat moment ging er een golf van vreugde de aarde rond. Binnen enkele minuten wist heel Amerika dat hij veilig in Parijs was. Le Bourget was onmiddellijk het toneel van een uitzinnig pandemonium, waarbij tienduizenden mensen over het vliegveld naar Lindberghs vliegtuig renden – ‘een kolkende, joelende mensenmassa […] die uit alle windrichtingen op hem af stroomde’, in de woorden van een toeschouwer. Een tweeënhalf meter hoog hek rond het vliegveld werd neergehaald en verscheidene fietsen werden verpletterd onder het gewicht van voortstampende voeten.

Voor Lindbergh was dit een uiterst verontrustende situatie, omdat hij niet weg kon en echt gevaar liep aan stukken gescheurd te worden. De menigte trok hem uit zijn cockpit en begon hem weg te voeren, alsof hij een hooggeschatte buit was. ‘Ik lag machteloos uitgestrekt boven op de menigte, midden in een oceaan van hoofden die zich zo ver als ik kon zien uitstrekte in de duisternis,’ vertelde hij later. ‘Het was alsof je verdronk in een mensenzee.’ Lindbergh werd gered door twee Franse piloten, die hem naar de officiële ontvangstruimte brachten.

In Amerika was het ondertussen al volop dag. Het nieuws van Lindberghs aankomst was overal binnen enkele minuten bekend. Hoorns toeterden, sirenes loeiden, kerkklokken galmden. Tot in de verste uithoeken barstte de natie los in het soort jubelende kakofonie dat wordt gemaakt wanneer oorlogen eindigen.

Kranten deden hun uiterste best om adequate superlatieven voor Lindberghs prestatie te vinden. De New York Evening World noemde het ‘het grootste wapenfeit van een man alleen in de annalen der mensheid’. Een ander blad sprak van het grootste gebeuren sinds de verrijzenis van de Messias’. Volgens de North American Review weerklonk overal op aarde ‘de langverbeide vreugde van de mensheid bij de komst van de eerste wereldburger, de eerste mens die waarlijk gerechtigd is als zijn thuisadres “De Aarde” op te geven, de eerste universele ambassadeur van de schepping’. Afgaand op alle retoriek en emotie was dit de langverwachte wederkomst van de Messias.

De New York Times gaf Lindberghs vlucht de volle eerste vier pagina’s van de krant, ook al viel er weinig meer te zeggen dan dat hij het gehaald had. In de eerste vier dagen na de vlucht kwamen Amerikaanse dagbladen met naar schatting 250.000 artikelen van in totaal 36 miljoen woorden over Lindbergh en zijn vlucht. Niet vermoedend hoeveel aandacht hij nog zou krijgen, had Lindbergh een abonnement genomen op een krantenknipseldienst, die de artikelen naar zijn moeder zou sturen. Deze ontdekte tot haar schrik dat er al enkele vrachtwagens klaarstonden om aan het eind van de eerste week enorme stapels krantenartikelen bij haar af te leveren.

Een soort gekte maakte zich meester van de natie. Er werden voorstellen gedaan om Lindbergh voor het leven vrij te stellen van het betalen van belastingen, om een ster of planeet naar hem te vernoemen, om hem in het kabinet te installeren als baas voor het leven van een nieuw ministerie van Luchtvaart, en om van 21 mei een blijvende nationale feestdag te maken. Hij kreeg een levenslang toegangsbewijs voor alle Major League-honkbalwedstrijden, waar dan ook. Minnesota dacht een poosje serieus na over een voorstel om de staat om te dopen in Lindberghia.

President Coolidge maakte bekend dat 11 juni in Amerika Lindbergh Day zou zijn: het hoogste eerbewijs dat de natie ooit aan een particuliere burger had verleend. De posterijen kwamen razendsnel met speciale luchtpostzegels – de eerste keer dat een levend persoon zo werd geëerd.

Parken werden naar hem vernoemd, kinderen, straten en bergen, ziekenhuisafdelingen en dierentuindieren, rivieren en middelbare scholen en bruggen.

Ondertussen was de extase in Parijs niet minder heftig. Op Le Bourget verzamelden schoonmakers op de ochtend na Lindberghs aankomst meer dan een ton aan verloren voorwerpen, waaronder zes kunstgebitten. In de dagen die volgden, ging Lindbergh naar het Élysée om het Légion d’Honneur in ontvangst te nemen uit handen van de president, Gaston Doumergue – de eerste keer dat een Franse president de hoogste eer van de natie persoonlijk aan een Amerikaan had verleend –, sprak hij het parlement toe, werd hij gefêteerd door de Aéro-Club de France, werd hij vergast op een feestelijke optocht die werd gadeslagen door maar liefst 1 miljoen mensen, en ontving hij op het stadhuis de sleutel van de stad. Wanneer hij sprak, was het zonder aanmatiging, maar vol zelfvertrouwen, en nooit liet hij zich de kans ontgaan om de prestaties van de Franse luchtvaart of de vriendelijkheid van de Fransen in het algemeen te prijzen. Zijn eigen prestatie, zo maakte hij duidelijk, was slechts een klein onderdeel van een veel grotere collectieve inspanning. In snotterige vreugde drukte Frankrijk Lindbergh aan de borst. Ze noemden hem ‘le boy’.

Niemand weet hoeveel toeschouwers er op 11 juni in de straten van Washington stonden, maar iedereen was het erover eens dat dit de grootste massabijeenkomst was die de hoofdstad ooit had meegemaakt. Terwijl zijn autocolonne naar de Mall reed, zwaaide Lindbergh af en toe, maar staarde hij voornamelijk onbestemd naar de menigte. Veel mensen die op de trottoirs stonden, huilden toen hij voorbijkwam – ‘Ze wisten niet waarom,’ meldde de schrijver en ontdekkingsreiziger Fitzhugh Green. Bij het Washington Monument overdekte een zee van hoofden de hele zichtbare omgeving en hingen jochies als kerstversierselen in nabijgelegen bomen. Aan de voet van het Washington Monument stond een overdekt podium waarop president Coolidge en leden van het kabinet zaten.

De menigte trok hem uit zijn cockpit en begon hem weg te voeren, alsof hij een hooggeschatte buit was

Toen Lindbergh eindelijk naast het spreekgestoelte stond, knikte hij naar de aanwezigen en nam hij de toejuichingen van de menigte in ontvangst. President Coolidge hield een korte welkomstspeech, speldde een Distinguished Flying Cross op Lindberghs revers en nodigde hem met een handgebaar uit om het woord te nemen. Lindbergh boog zich voorover naar de microfoon – hij stond een beetje laag voor hem –, liet weten dat hij het fijn vond om hier aanwezig te zijn, sprak enkele woorden van dank en deed een stap achteruit. Er volgde een moment van angstaanjagende stilte toen het tot de toekijkende drommen mensen, die merendeels uren in de brandende zon hadden gestaan, doordrong dat ze in gezelschap waren van twee van de zwijgzaamste mannen van Amerika en dat deze plechtigheid nu afgelopen was. Maar toen kwam het bij dit evenement behorende feestelijke gevoel terug en barstten de mensen los in uitgelaten applaus en ‘klapten ze tot hun handen gevoelloos waren’. Velen vergoten ook nu weer tranen.

En toen begon Charles Lindberghs nieuwe leven als publiek figuur. Voortaan zou elk moment van zijn wakende bestaan een eindeloze ronde van banketten, toespraken en handen schudden zijn. In de zesendertig uur die hij in Washington verbleef zou kolonel Lindbergh (wat hij nu was) drie banketten bijwonen, enkele (korte) toespraken houden, zieke soldaten bezoeken in het Walter Reed Hospital, een krans leggen bij het graf van de Onbekende Soldaat en het Capitool bezoeken. Overal stonden mensen in dichte rijen langs de straten om hem toe te juichen als hij voorbijkwam. Het was een roerende vorm van bewieroking, maar het was slechts een uiterst vage afschaduwing van wat hem te wachten stond in New York.

Op maandag 13 juni vloog Charles Lindbergh in een door hemzelf bestuurd, geleend marinevliegtuig naar Mitchel Field op Long Island, waar hij direct werd overgebracht naar een klaarstaand amfibievliegtuig voor de korte trip naar de stad. Hij kon onmogelijk voorbereid zijn – dat kon geen mens – op wat hem te wachten stond. Wat hij zag toen hij de haven van New York binnenkwam was misschien wel de meest bijzondere aanblik die een individu ooit was geschonken: een hele stad, de grootste ter wereld, stond klaar om hem te verwelkomen.

De haven was een mozaïek van boten en bootjes; op de wal, van de onderkant van Manhattan tot aan Central Park, verdrongen de mensen zich in elke straat en vulden ze elk dak en kantoorraam. Niemand kon naderhand precies zeggen hoeveel mensen er getuige waren geweest van de parade. De meeste schattingen komen uit op tussen de 4 en 5 miljoen. Het kan heel goed de grootste menigte zijn geweest die ooit ergens bijeengekomen was om hulde te brengen aan één persoon.

Naar schatting 300.000 mensen wachtten hem op bij Battery Park, waar hij in een Packard met open dak stapte en zich op de achterbank installeerde, naast burgemeester Jimmy Walker, die – wat toen al een beetje uit de tijd was – een hoge hoed droeg. Lindbergh bleef zoals altijd blootshoofds. Ze reden stapvoets over Broadway, door een sneeuwstorm van serpentines en dwarrelende confetti die zo dicht was dat Lindbergh en Walker soms bijna onzichtbaar waren voor het publiek langs de route. De schaal van dit evenement was zonder precedent. Na de in 1918 ter gelegenheid van het einde van de Eerste Wereldoorlog gehouden parade hadden straatvegers 155 ton afval opgehaald. Na de Lindbergh-parade was dat 1800 ton. Sommige toeschouwers gooiden in hun opwinding vanuit kantoorramen hele prullenbakken leeg, soms zonder te bedenken dat er misschien zware voorwerpen in zaten. Onder de items die men de volgende dag verzamelde waren telefoonboeken, bedrijvengidsen en ander volumineus afval dat men van grote hoogte uit vensters had laten vallen of joyeus had weggeslingerd, en dat op miraculeuze wijze niemand had verwond.

Een redelijke vraag om te stellen, hoewel niet makkelijk om te beantwoorden, is: waardoor raakte de wereld nu eigenlijk zo in de ban van Charles Lindbergh en zijn vlucht naar Parijs in 1927? In hoge mate kwam dat duidelijk door Lindbergh zelf: het feit dat hij jongensachtig en gezond was, dat hij het in zijn eentje had gedaan, dat hij zich te midden van alle poeha na de succesvolle vlucht zo bescheiden én zelfverzekerd had gedragen. Daar kwam nog de pure betovering bij van het besef dat je nu door de lucht een oceaan kon oversteken. De gedachte dat een vliegtuig in New York uit het zicht kon verdwijnen en dan uren later in Parijs of Los Angeles of Havana weer tevoorschijn kwam, alsof het materialiseerde uit het niets, leek eerder sciencefiction.

Voor Amerikanen was het ook iets nieuws dat ze nu ergens het eerst mee waren, wat een bijzonder bevredigende gedachte was. Het is nu niet meer zo goed voorstelbaar, maar Amerikanen waren in de jaren twintig opgegroeid in een wereld waarin de meeste belangrijke dingen in Europa gebeurden. Nu was Amerika opeens dominant op bijna elk gebied: op het terrein van de populaire cultuur, financiën en het bankwezen, militaire macht, uitvindingen en technologie. Het zwaartepunt van de planeet was naar de andere kant van de wereld aan het verschuiven, en Charles Lindberghs oceaanvlucht was daar op de een of andere manier de alomvattende uitdrukking van geworden.

Dit vormt natuurlijk geenszins een verklaring voor de 100.000 Parijzenaars die het gras van Le Bourget op stroomden om de taxiënde Spirit of St. Louis te verwelkomen, of voor al die 4 miljoen mensen die de straat op gingen in New York, of voor al die omgedoopte bergen, vuurtorens en boulevards. We kunnen alleen maar vaststellen dat Lindberghs vlucht de wereld om een niet te bevatten reden een moment van sublieme, spontane, éénmakende vreugde schonk – en dat op een nooit eerder geziene schaal. Charles Lindbergh zou voorgoed de toetssteen zijn voor dat gevoel.

Antisemitische toespraak

Charles Lindbergh (1902-1974) ging na een mislukte studie aan de slag als stuntvlieger. Later werd hij luchtpostpiloot. Hij liet zijn recordpoging sponsoren door een aantal grote zakenlieden. De vele aandacht na zijn geslaagde vlucht in 1927 vond hij onplezierig. In 1932 kwam hij opnieuw langdurig in het nieuws toen zijn oudste zoon werd ontvoerd en vermoord. Daarna verhuisde hij met zijn gezin naar Europa, waar hij en zijn vrouw Anne Morrow bewonderaars werden van Hitler. Uiteindelijk keerde hij terug naar de Verenigde Staten. In 1941 – vlak voor de VS bij de oorlog betrokken raakten – hield hij een antisemitische toespraak en pleitte hij tegen een oorlog met Duitsland. Als held had hij daarna afgedaan. Hij zette zich nog jarenlang in voor natuurbescherming, maar herwon nooit meer de harten van het publiek. Lindbergh bleef getrouwd met Anne, maar na zijn dood bleek dat hij bij nog drie andere vrouwen kinderen had verwekt.

Meer lezen

Dit artikel is ontleend aan het boek De zomer van 1927 van Bill Bryson dat in juni verschijnt bij Atlas Contact (€ 24,95). De avonturen van Charles Lindbergh zijn slechts een van de gebeurtenissen die zich afspeelden tijdens de zomermaanden van 1927. Het was de zomer waarin kranten in opkomst waren, de televisie uitgevonden werd, een bomaanslag werd gepleegd op een school in Michigan, Al Capones macht zijn hoogtepunt bereikte, een ondoordachte beslissing genomen werd die tot de Grote Depressie zou leiden en een beeldhouwer het idiote plan opvatte om vier reusachtige hoofden in een berg te houwen. Het was de zomer waarin de Verenigde Staten de eerste stappen zette naar volwassenheid. Bill Bryson vervlecht al deze prestaties tot één groot avonturenboek vol roekeloos optimisme en uitzinnige energie. Het boek is in juni te bestellen via historischnieuwsblad.nl/webshop.