Als je rekening houdt met de royale bladspiegel van A. Alberts’ bestseller De vergaderzaal kun je wel zeggen dat Graa Boomsma in zijn recent verschenen biografie Leven op de rand er meer woorden aan besteedt dan oorspronkelijk in deze roman van 77 bladzijden staan.
Alberts (1911-1995) is een merkwaardige eenling in het land der letteren. Tijdens zijn studententijd in Utrecht zat hij met Anton Koolhaas en Leo Vroman in de redactie van het corpstijdschrift Vivos Voco. Hij promoveerde in 1939 op een studie naar de politieke tegenstellingen tussen J.C. Baud en J.R. Thorbecke in relatie tot de grondwetswijziging van 1848. Alberts vertrok in datzelfde jaar als bestuursambtenaar naar Nederlands-Indië.
Tijdens de Japanse bezetting zat Alberts in diverse kampen gevangen en in 1946 keerde hij terug naar Nederland. Na een korte periode als ambtenaar bij het ministerie van Overzeesche Gebiedsdelen en ander kantoorwerk werd hij in 1953 redacteur van De Groene Amsterdammer. Vanaf dat jaar begon uitgever Geert van Oorschot hem te vragen een beloofde roman af te maken: De vergaderzaal. Een omslag was al gemaakt. Het boek verscheen pas twintig jaar later en alle critici memoreerden het pr-praatje dat hij er zo lang aan had gewerkt.
Boomsma begint zijn biografie met uit te leggen dat we hier met een ‘schrijversbiografie’ te maken hebben. Niet omdat het leven van de schrijver in het werk wordt gezocht, maar ‘uiteindelijk verheldert het werk het bestaan’. Spitsvondig, maar hij weet dit onderscheid niet te verduidelijken. Temeer omdat Boomsma als hij de romans navertelt steeds weer overeenkomsten met het leven van de schrijver meent te ontwaren. Voor zover deze biografie over Alberts als journalist bij De Groene gaat, is het een zeer geslaagd boek. Al voordat Nederland de heilloze ‘politionele acties’ uitvoerde, schreef de voormalige bestuursambtenaar kritische artikelen over de rol van de kolonisator daar.
Alberts heeft bijna veertig boeken gepubliceerd en kreeg de P.C. Hooftprijs, en na zijn dood verscheen zijn prestigieuze driedelige verzameld werk. Dat wordt allemaal mooi in kaart gebracht, maar wat de biograaf gek genoeg nauwelijks beschrijft is de making of van deze broodschrijver. Zeker, een paar romans en memoires van Alberts zijn zeer de moeite waard, maar het merendeel van zijn oeuvre betreft gelegenheidswerkjes, jubileumboeken en historische vertellingen. Ook vertaalde hij talloze boeken om wat bij te verdienen. Het schrijverschap van Alberts is niet alleen interessant vanwege zijn literaire kwaliteiten, maar ook omdat het een paar mensen – uitgever Geert van Oorschot voorop – gelukt is hem een groot artistiek imago te verschaffen.
In 1975 kreeg Alberts voor zijn gehele oeuvre de Constantijn Huygensprijs. Bescheiden als hij was, wilde hij zijn dankwoord kort houden, en hij kondigde dat nogal ongelukkig aan als: ‘Ik zal het niet lang meer maken.’
Hans Renders is directeur van het Biografie Instituut van de Rijksuniversiteit Groningen.
Leven op de rand. Biografie van A. Alberts
Graa Boomsma
432 p. Van Oorschot, € 34,99
Dit artikel is exclusief voor abonnees
