Home BOEKEN: Luuc Kooijmans – Het geheim van de Valeriusstraat

BOEKEN: Luuc Kooijmans – Het geheim van de Valeriusstraat

  • Gepubliceerd op: 15 oktober 2015
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Rob Hartmans
  • 2 minuten leestijd
BOEKEN: Luuc Kooijmans – Het geheim van de Valeriusstraat

Als mensen ergens goed in zijn, dan is het in het creëren van een eigen werkelijkheid waarmee ze de boze buitenwereld op afstand houden. Zo kunnen ze voor zichzelf blijven volhouden dat ze op de goede weg zijn, dat hun niets te verwijten valt.

Adriaan Kooijmans (1887-1990) leek deze kunst tot in de perfectie te beheersen. Als schoolhoofd en autoritaire vader van negen kinderen wist hij het altijd beter, draaide alles om hem en twijfelde hij geen moment aan zijn opvattingen. Omdat het in zijn ogen met Nederland helemaal de verkeerde kant op ging, werd hij in 1935 lid van de NSB, en tijdensde oorlog leek dit hem geenwindeieren te leggen. Als onderwijsinspecteur– een oude droom – en prominent lid vanhet door de nazi’s opgerichte ‘Opvoedersgilde’ trachtte hijhet onderwijs te laten aansluiten bij de ‘nieuwe tijd’.

Zijn vrouw en enkele kinderen werden ook lid van nationaalsocialistische organisaties, maar andere kinderen wilden daar niets van weten. Zoon Wim sloot zich op 17-jarige leeftijd aan bij het verzet, werd gearresteerd en langdurig gemarteld, en stierf kort na zijn twintigste verjaardag voor een Duits vuurpeloton.
 

Nadat hij wegens zijn oorlogsverleden een tijdje geïnterneers was geweest, voelde Adriaan Kooijmans zich in de eerste plaats slachtoffer

Pas toen kon Adriaan Kooijmans toegeven dat hij zich vergist had. Hij bedankte voor het NSB-lidmaatschap en in een brief aan een voormalige kameraad schreef hij dat de theorie mooi had geleken, maar toch niet klopte. Die hele rassenleer  was dubieus, want zijn zoon, ‘een rasechte Germaan’, was niet gemarteld en doodgeschoten ‘door onnederlandsche Joden of bolsjewistische Aziaten, maar door de hooggeroemde zuiverste Germaansche rasmenschen’.

Zijn verdriet was echt en zijn plotselinge afkeer van het nazibewind oprecht. Maar toch werd hij na deze dreun geen aangenamer mens. Kooijmans bleef op volstrekt egocentrische wijze naar de wereld kijken, en nadat hij wegens zijn oorlogsverleden een tijdje geïnterneerd was geweest voelde hij zich in de eerste plaats slachtoffer. Voor anderen was hij een tiran.

Historicus Luuc Kooijmans beschrijft in Het geheim van de Valeriusstraat de geschiedenis van Adriaan Kooijmans en diens gezin. Hij is de zoon van Kees Kooijmans, het jongste kind van Adriaan.

Het geheim van de Valeriusstraat is een beklemmend boek. De beschrijving van de gevangenschap en verhoren van zoon Wim is buitengewoon pijnlijk, en af en toe begon het zelfbeklag van sommige hoofdpersonen mij te irriteren. Maar de manier waarop de oorlog vanuit uiteenlopende perspectieven wordt beschreven maakt duidelijk hoe verschillend mensen kunnen reageren op de catastrofale werkelijkheid.

Rob Hartmans is historicus en journalist.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer