Home Ad van Liempt over Nederland valt aan

Ad van Liempt over Nederland valt aan

  • Gepubliceerd op: 1 juni 2015
  • Laatste update 07 apr 2020
  • 3 minuten leestijd
Ad van Liempt over Nederland valt aan

Wat bezielde Nederland om vlak na de Duitse bezetting een oorlog te beginnen in Indonesië? Over deze intrigerende vraag heeft Ad van Liempt een boek en een televisieprogramma gemaakt. Op 21 juli zendt de NTR Nederland valt aan uit op Nederland 2. Van Liempt is gedreven. ‘Zolang de onderste steen niet boven is, blijft dit onderwerp leven.’

In Nederland valt aan probeert u te achterhalen waarom Nederland, twee jaar na de bevrijding, ten strijde trok tegen Indonesië. Wat is uw verklaring?
‘Het blijft een raadsel. Er is geen lineair antwoord. Verschillende redenen speelden mee, zoals het sturen van militairen an sich. Er werden zo snel mogelijk duizenden soldaten naar Indonesië gestuurd. Dat is een belangrijk aspect geweest, want als je daar eenmaal honderdduizend militairen hebt zitten vormen zij een factor op zichzelf.

Nederland was in de war: dizzy van de oorlog en de narigheid, economisch totaal ontredderd. Er kwamen grote vraagstukken af op het land: wederopbouw, de berechting van foute burgers – overal waren problemen. Sicco Mansholt was tijdens de oorlog in Indonesië minister van landbouw, ik sprak hem een paar jaar voor zijn dood. “Wij hadden wel wat anders aan ons hoofd,” zei hij toen. “Het was een enorme klus om Nederland aan het eten en de landerijen mijnvrij te krijgen. Indië? Daar waren anderen voor – we moesten nu eenmaal door.”

De binnenlandse politiek speelde ook een rol. De PvdA wilde een sociaal stelsel op poten zetten, maar de KVP wilde daaraan alleen meewerken in ruil voor steun aan een oplossing voor Indië.’

Waarin verschilt het nieuwe boek van Een mooi woord voor oorlog, dat u in 1994 publiceerde en waar Nederland valt aan op voortbouwt?
‘Na achttien jaar vond ik het wel tijd voor een nieuwe uitgave, en aan alle belangstelling merk ik dat het geen slecht idee was. Zolang de onderste steen nog niet boven is, blijft dit onderwerp leven. Ik heb alle research opnieuw gedaan, want ik had geen notenapparaat gemaakt bij Een mooi woord voor oorlog.

In 1969 heeft het toenmalige parlement een enorme blunder begaan door een motie voor een parlementaire enquête om de Politionele Acties te onderzoeken, af te wijzen. Dat is een onvergeeflijke fout geweest: veel betrokkenen waren immers nog in leven. Nu lopen we alsmaar achter de feiten aan – morgen komt er weer zo’n dorpje van nabestaanden om een schadevergoeding en excuses vragen. Het blijft ons achtervolgen. ’

Het televisieprogramma heeft een bijzonder concept. Hoe is dat tot stand gekomen?
‘Toen ik in januari 2010 afscheid nam van de publieke omroep, mocht ik als cadeau een programma naar keuze maken. Ik wilde kijken of je een geschiedenis in een totaal nieuwe vorm kunt behandelen. Toen kwam ik op het idee om een breaking news-programma te maken van de eerste dag van de Eerste Politionele Actie, 20 juli 1947.

Nieuwsprogramma’s zijn toegankelijk; als er iets groots is gebeurd zitten we soms uren op het puntje van onze stoel te kijken. Ik heb oudere journalisten gevraagd om zichzelf te spelen alsof ze dertig jaar eerder waren geboren – en alsof er televisie bestond – en zo hebben we de technische situatie van vandaag in 1947 geplaatst. Het is serieus bedoeld, al is het tegelijkertijd een spel. Hopelijk kan de kijker daarin gemakkelijk meegaan.’

Uit veel van uw werk spreekt een sterke interesse voor de Tweede Wereldoorlog en de Politionele Acties. Wat trekt u zo aan in die onderwerpen?
‘Het decennium 1940-1950 is met afstand het spannendste geweest uit de recente geschiedenis. Ik ben geboren in 1949, en ik wilde altijd weten hoe de wereld er vlak voor mijn geboorte uit zag. Over de oorlog was genoeg informatie te vinden, maar over de Politionele Acties niet en dat vond ik frustrerend. Als ik het ergens wil vinden, moet ik het zelf uitzoeken, bedacht ik toen. Zo begon ik aan Een mooi woord voor oorlog.’

Wat zouden mensen moeten leren van Nederland valt aan?
‘Dat moeten ze helemaal zelf weten. Maar het kan geen kwaad om te zien hoe een oorlog ontstaat. Dat is nuttige informatie.’
 

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
De Britse opdeling zorgt voor de grootste migratie in de menselijke geschiedenis
Artikel

India en Pakistan zijn al aartsrivalen sinds hun geboorte

De spanningen tussen kernmachten India en Pakistan liepen in de afgelopen week hoog op. Het conflict over het grensgebied Kashmir stamt uit 1947, het jaar van de opdeling van Brits-Indië. Die ging gepaard met gruwelijkheden en geweld: goede buren werden plotseling elkaar aartsvijanden. Begin juli 1947 arriveerde de Britse advocaat Cyril Radcliffe in een snikheet...

Lees meer
Militaire parade door Moskou in 2015
Militaire parade door Moskou in 2015
Artikel

Rusland vierde 9 mei niet altijd zo uitbundig. Nu moet de militaire parade de oorlog in Oekraïne rechtvaardigen

In 1945 viert de Sovjet-Unie voor het eerst de overwinning op nazi-Duitsland met een grote parade. Sindsdien is de betekenis van de wapenschouw op 9 mei verschillende keren veranderd. Tegenwoordig moet die militaire parade in Moskou vooral de oorlog in Oekraïne en het regime van president Vladimir Poetin legitimeren. ‘Ter gelegenheid van de overwinning op...

Lees meer
Zeezender Radio Veronica tijdens de laatste uitzenddag in 1974.
Zeezender Radio Veronica tijdens de laatste uitzenddag in 1974.
Interview

‘De Top 40-hitlijsten van Radio Veronica waren heilig’

Pophistoricus Leo Weijers (1959) is van jongs af aan gefascineerd door Radio Veronica. Als een ode aan de verdwenen zeezender schreef hij er een boek over. ‘Veronica was een bron van inspiratie voor latere radiomakers.’ Op 15 oktober 1959 werd de Vrije Radio Omroep Nederland (VRON) tijdens een vergadering van vrije radiohandelaren opgericht. De pioniers...

Lees meer
Still uit The promise
Still uit The promise
Recensie

Papoea’s werd niets gevraagd

De documentaire 'The Promise' blikt met archiefbeelden en interviews terug op het lot van de Papoea’s als speelbal van geopolitieke krachten.

Lees meer