Historica Marjan Schwegman (1951) is benoemd tot de nieuwe directeur van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD). Ze was hoogleraar in Utrecht en directeur van het Nederlands Instituut in Rome en zal per 1 maart 2007 de functie overnemen van huidig directeur Hans Blom.
Schwegman is geboren ná de oorlog en heeft al in verschillende media laten weten de Tweede Wereldoorlog niet meer als het enige morele ijkpunt te zien. Het NIOD zal zich de komende jaren meer gaan richten op de herinneringscultuur, oorlogstrauma’s en lieux de mémoires. Ook zal het NIOD de oorlogsverwerking in internationale context onderzoeken.
Enkele herinneringscentra reageren op haar uitlatingen. Nine Nooter, directeur van het Nationaal Comité 4 en 5 mei: ‘De 4 en 5 mei-herdenking geeft goed weer hoe Nederland met de oorlogsgeschiedenis is omgegaan. Eerst waren het de verzetshelden die centraal stonden, later was het de Jodenvervolging. Toen kwam de erkenning van Indië, het leed van de Sinti en Roma en later de dwangarbeid. Deze verbreding zal zich de komende jaren voortzetten.’
Persvoorlichter Albert Gilbert van het herinneringscentrum Westerbork reageert positief op de benoeming van Schwegman: ‘Wij zijn al heel lang bezig om de Tweede Wereldoorlog in een breder perspectief te plaatsen.’
In kringen van oud-verzetsstrijders en kampoverlevenden wordt anders over de ideeën van Schwegman gedacht. Pim Reijntjes van de vriendenkring Oud-Dachauers: ‘Verbreding kan geen kwaad, maar de Tweede Wereldoorlog moet wel centraal blijven staan’. Ook is hij het niet eens met Schwegmans’ opmerking dat de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog goeddeels geschreven is. ‘Er worden nog steeds nieuwe dingen ontdekt en goede studies gepubliceerd.’
Reijntjes gelooft dat de Tweede Wereldoorlog nog steeds aanspreekt. In het bestuur van de Oud-Dachauers zitten nota bene mensen uit de tweede of derde generatie. ‘Maar ooit zal het ophouden. De tijd zal het leren.’
Is de Tweede Wereldoorlog dan nu al geen moreel ijkpunt meer? Nooter: ‘De oorlog blijft voor Nederland het ijkpunt zolang de vrijheid gevierd kan worden, maar uit onze publieksonderzoeken blijkt dat mensen verschillende waarden hechten aan de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog. Op 4 mei word inderdaad de oorlog herdacht, maar ook de gevallenen van alle oorlogen erna. Dat maakt het uiteindelijk actueel.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
