Een fototentoonstelling over de wederopbouwwijk, het vastleggen van de verhalen over een verdwenen industrietak, een boek over beroemde plaatsgenoten – overal houden historische verenigingen zich bezig met de plaatselijke geschiedenis. Hun initiatieven komen hier aan bod. Deze maand het herdenkingsboek van de St. Jan de Doperkerk in Huizum.
Café Tivoli in het Friese tuindersdorp Huizum, even ten zuiden van Leeuwarden, zit die gedenkwaardige avond van de 22e februari 1932 tjokvol opgewonden pratende gasten. De almaar verslechterende economische situatie, de bezuinigingsplannen van Colijn – ze vormen vanavond geen gespreksonderwerp voor de uitgelaten tuinders. Even na acht uur zwaait de deur open en de gesprekken vallen stil.
Geflankeerd door Johannes Jongma, raadslid van de Rooms-Katholieke Staatspartij, treedt een kleine, bebrilde man in priesterkledij binnen. Op een teken uit de zaal wordt massaal het katholieke lijflied ‘Roomsche Blijdschap’ ingezet. Jongma treedt naar voren; in een gloedvolle speech verwijst de volksvertegenwoordiger naar de roemruchte tijden van vóór de Reformatie, toen Huizum nog een onversneden roomse parochie was, de Heilige Maagd volledig toegewijd.
De pastoor, die Jongma voorstelt als Johannes Tepe, neemt nu het woord. Het is een historisch moment voor alle katholieke ‘Huzumers’. Voor het eerst sinds de zestiende eeuw, de tijd van de ‘roomse diaspora’ in het noorden, heeft de kleine katholieke geloofsgemeenschap in het overwegend protestantse en socialistische Huizum weer een eigen geestelijk leidsman.
Ruim zeventig jaar later, een zondagmorgen. Achter de popperige tuindershuisjes aan de Huizumerlaan torent een modern schoolcomplex. Een kerktoren piept er schuchter bovenuit. Hier lag nog niet zo lang geleden het voorterrein van de St. Jan de Doperkerk, vertelt Tjebbe de Jong, oud-lid van de kerkraad, met enige weemoed. Er bevonden zich onder meer een klooster en een school. In de jaren tachtig moesten ze wijken voor een hogeschool. ‘Het terrein werd door Jongma in 1931 van zijn buurman Kaastra aangekocht onder het mom van uitbreiding van zijn tuindersbedrijf,’ vertelt De Jong. ‘Als Jongma open kaart had gespeeld, had dat onder de Huzumers op z’n minst tot wenkbrauwengefrons geleid. “Dat er op jouw land een roomse kerk wordt gebouwd!” zou men zeggen.’ Bovendien had het vooruitzicht op een voorpost van het rijke roomse leven de grondprijs flink opgedreven.
Afgelopen zomer moest de St. Jan de Doperkerk zijn deuren sluiten. Na een emotionele laatste viering werden de kelk met het heilig sacrament, de icoon van St. Jan en de altaarsteen met relikwieën van de heilige martelaren Prudentius en Peregrinus de kerk uit gedragen. Ze werden overgebracht naar de Bonifatiuskerk in Leeuwarden, de stad waar de Huzumers voortaan ter kerke kunnen gaan. ‘Niet iedereen zal dat doen,’ zegt De Jong, terwijl hij achter het onttakelde altaar van de kerk enkele kruisbeelden opdiept. ‘De manier waarop het debat rond de kerksluiting is gevoerd heeft veel mensen diep gekwetst.’
De kerk had nog toekomst, vindt De Jong. ‘Hier is bijvoorbeeld meer parkeerruimte dan in de stad, en het onderhoud van de kerk is goedkoper.’ Het parochiebestuur van Leeuwarden en het bisdom besloten anders. Wat overblijft zijn een gemeentelijk monument en het herdenkingsboek Ite, missa est waarin de bewogen zeventigjarige geschiedenis van de St. Jan de Doperparochie uitgebreid wordt beschreven. De Jong is een van de auteurs en initiatiefnemers. ‘Het was een onderdeel van het verwerkingsproces.’
Dat het katholicisme ooit helemaal zal verdwijnen uit Friesland gelooft De Jong niet. ‘In de zestiende en zeventiende eeuw hadden de katholieken het hier ook moeilijk. Toch is het katholicisme uiteindelijk weer opgebloeid.’ Hij maakt zich op dit moment meer zorgen over de nog altijd onduidelijke bestemming van het gebouw. ‘Sommige verlaten kerken zijn heringericht als feestzaal; daar worden zelfs satansfeesten gehouden. Zoiets snijdt je als katholiek door de ziel. Het is en blijft een kerk, ook na de onttrekking aan de eredienst.’
Ite, missa est. 70 jaar St. Jan de Doper. Werkgroep Gedenkboek St. Jan de Doper, Titus Brandsma-parochie Leeuwarden, Bonifatiusplein 21, 8911 JT Leeuwarden.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
