‘Ik wilde moeder worden. Nooit had ik kunnen bedenken, dat de Heer me moeder zou maken van 600 dochters,’ vertelt een moeder-overste op een filmpje. Er is veel te zien op de tentoonstelling In Godsnaam, 1000 jaar kloosters. Er zijn beelden van de mensen die de belangrijkste kloosterregels bedachten, poppen met kloosterkleding, een nagebouwde kloostercel, schilderijen en gebruiksvoorwerpen, en verschillende filmpjes. En er zijn ook recente foto’s van nonnen, in roze habijten!
De tentoonstelling biedt een kijkje in de ziel en in het dagelijks leven van hedendaagse kloosterlingen. Op een video gooien monniken sneeuwballen. Later drinken ze een cognacje. Een non vertelt hoe ze met daklozen mediteert, samen gezeten op de kartonnen doos van de zwerver. Een monnik vertelt hoe hij de stilte opzoekt in het bos.
Het is het niet moeilijk om iets moois te zien in het hedendaagse kloosterleven. Dat lijkt ook de impliciete boodschap van de tentoonstelling, die gemaakt is door een samenwerkingsverband van vier – voormalige – kloosters, uit verschillende landen. Zo gek is een non of monnik niet.
Maar hoe zat dat vroeger? Was intreden voor monniken en nonnen van duizend, vijfhonderd of honderd jaar geleden ook hun eigen keuze? Was hun leven zwaar? De tentoonstelling heeft veel historisch materiaal, maar het is moeilijk die informatie goed te interpreteren, want een duidelijke lijn ontbreekt.
Zo zijn er instructieplaatjes voor gebarentaal voor monniken die in stilte leefden, maar hoeveel monniken en nonnen zwegen, waar, wanneer en waarom, en of ze het moeilijk vonden, blijft onduidelijk. Ook is er een nummerspel dat een non opdracht gaf te bidden voor een bepaald concreet doel, afhankelijk van het nummer dat ze pakte: ‘Mijn kind, misschien branden je ouders, of je weldoeners die het zo goed met je voorhadden in het vagevuur. Bid voor hen.’
Je gaat meevoelen met die arme nonnen, maar is dat terecht, of hadden niet-nonnen het net zo moeilijk? Door de vele thema’s, de lange periode en het grote gebied dat de tentoonstelling bestrijkt, blijft het beeld van de kloosterlingen wat diffuus.
In Godsnaam! 1000 jaar kloosters Tot en met 2 september, Museum Catherijneconvent, Lange Nieuwstraat 38, Utrecht. Open: di-vr 10-17 uur, za-zo 11-17 uur.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
