Hoe goed kennen we onze helden en schurken? Iedere maand een biografie van een belangwekkend persoon uit het verleden. U mag raden wie de hoofdpersoon is.
Zijn Londense buren beschouwden hem als een excentriekeling, de pionier die nu met eerbied als de ‘grootvader van de computer’ wordt aangeduid. In menig opzicht was hij zijn tijd ver vooruit: hij bestudeerde uitputtend de principes waarop later de digitale rekenmachine werd gebaseerd en deed onderzoek naar de efficiency waarmee arbeidstaken werden uitgevoerd in rekenateliers en fabrieken. Hij voorzag dat het mogelijk moest zijn ieder rekenproces te reduceren tot een reeks van elementaire operaties, die op basis van door de mens gegeven instructies door een machine snel én foutloos konden worden uitgevoerd. Of zoals een bewonderende tijdgenote, Lady Lovelace, het uitdrukte: ‘De Analytische Machine heeft niet de pretentie wat dan ook uit zichzelf te doen. Het kan die dingen doen waarvan wij in staat zijn hem te bevelen ze uit te voeren.’
Een andere bijzonderheid van de bankierszoon was dat hij in een tijd waarin onderzoek nog a gentlemans hobby was geld van de overheid wist los te krijgen. Hoewel ook dat eindig was: nadat de Britse regering zeventienduizend pond aan zijn ontwerp voor de Differentie-Machine (een machine die werkte door middel van het vaststellen van verschillen) had gespendeerd, werden na tien jaar de subsidie (en het werk) stopgezet – terwijl hij zelf al zesduizend pond uit zijn erfenis had genomen om zijn fijnmetaalbewerkers te kunnen betalen.
Zijn excentriciteit bleek onder meer uit het eenmansgevecht dat hij voerde tegen de Londense straatmuzikanten, met het argument dat al zijn ideeën plus een kwart van zijn werkkracht vervlogen zodra voor zijn deur een orgeldraaier begon te spelen. Voor zijn talrijke onderzoeksreizen in eigen land en op het continent liet hij een koets bouwen, waarin hij languit kon slapen en een eitje voor het ontbijt kon koken.
In het Londense Science Museum staat het model van zijn tweede ontwerp, de niet uitgevoerde Analytische Machine, die later mede door de zoon van de uitvinder op basis van tekeningen werd gebouwd. We mogen ons daarbij een metershoge metalen constructie voorstellen, door een zwengel aangedreven, met als belangrijkste onderdelen de Store (de opslag voor getallen) en de Mill (die bewerkingen op de getallen uitvoerde).
Glorieuze bekroningen van zijn werk heeft hij niet mogen meemaken; zijn carrière bestond, ondanks zijn vele warme vriendschappen, uit een lange reeks van teleurstellingen. Tien jaar voor zijn dood verklaarde hij bitter dat hij de mensheid in haar geheel haatte, de Engelsen in het bijzonder, en de Engelse regering en de orgeldraaiers nog het meest…
Inzendingen graag voor 18 maart naar de redactie, postbus 1528, 1000 BM Amsterdam of redactiehn@vug.nl Onder de juiste inzendingen wordt WILHELMINA. KRIJGSHAFTIG IN EEN VORMELOZE JAS door C. Fasseur verloot. De oplossing van vorige maand is Juliana van Stolberg. De winnaar is mw. A. Kruidhof uit Delden.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
