Home Tijdschrift: De Grote Oorlog. Kroniek 1914-1918

Tijdschrift: De Grote Oorlog. Kroniek 1914-1918

  • Gepubliceerd op: 27 jun 2003
  • Update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Wim Berkelaar

De laatste jaren valt in Nederland een duidelijke toename in de belangstelling voor de Eerste Wereldoorlog te bespeuren. Die is niet in de laatste plaats te danken aan Hans Andriessen, een gepensioneerde publicist, die maar niet op zijn lauweren wil rusten. Enkele jaren geleden publiceerde hij De andere waarheid, waarin hij betwistte dat Duitsland de (enige) schuld droeg voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Die oorlog liet hem ook nadien niet los. In samenwerking met uitgever Perry Pierik, eveneens erkend ‘oorlogsgast’, heeft Andriessen de periodiek De grote oorlog in het leven geroepen, waarin uiteenlopende opstellen bijeengebracht zijn. Het zijn interessante bundels, waar iedereen die in de Eerste Wereldoorlog geïnteresseerd is, naar zou moeten grijpen.


      Helaas is het eerste artikel in De grote oorlog (2003-3) geen succes. Andriessen opent met een ongelukkige aanval op socioloog (geen historicus, Andriessen!) Bart Tromp. Tromp gaf vorig jaar een geschrift uit van de marxist Karl Kautsky over de Eerste Wereldoorlog. Die uitgave liet hij voorafgaan door een uitgebreid voorwoord, waarin hij zijn visie op de oorzaken van die oorlog nog eens uiteenzette. Andriessen trakteert de lezer op citaten van Tromp, om die vervolgens te bestrijden. Zijn argumenten kunnen best in orde zijn, maar bereiken de lezer niet. Die wordt immers verondersteld kennis te hebben van het stuk van Tromp. En als die nu nog een repliek gaf in De grote oorlog – maar nee. Om in militaire termen te spreken: een zinloze operatie van Andriessen. 
      Zinniger is de bijdrage van Leo van Bergen. Hij schrijft over twee kwalen die de strijdende partijen parten speelden: geslachtsziekten en de Spaanse griep. Vooral zijn verhaal over seks tijdens de oorlog is interessant. Die seks kwam vooral voor in de vorm van prostitutie. Van Bergen maakt duidelijk dat daarover nogal wat sterke verhalen de ronde deden. Zo schreef Robert Graves in zijn herinneringen Goodbye to All That dat zich rijen wachtende soldaten ophielden voor stadsbordelen. Van Bergen ontzenuwt op grond van andere bronnen dit beeld van smachtende soldaten. Maar hij bagatelliseert de aantallen niet: honderdduizenden moeten zijn besmet door de omgang met vooral Franse en Belgische vrouwen. Het waren, schrijft Van Bergen, vooral soldaten van de Gemenebest-landen (Australiërs voorop) die de ziekte opliepen. De Engelsen reageerden nogal tweeslachtig. Terwijl de legerleiding de seksuele drang van de militairen begreep en zelfs bordelen opende, werd geslachtsziekte tegelijkertijd in het militair strafrecht opgenomen: soldaten zouden zo proberen onder hun militaire dienst uit te komen. 
      De Britten trachtten de seksuele escapades aanvankelijk ook op een andere manier te onderdrukken: door te zinspelen op schaamte. De mannen moesten eens per week de broek laten zakken, waarna ze door een arts in aanwezigheid van kornuiten geïnspecteerd werden op ziektes. Ook werden er potten zalf en pillen in openbare ruimten neergezet, zodat besmette soldaten die niet ongemerkt konden gebruiken. Helpen deed het echter niet. Seks was, aldus Van Bergen, ‘een vluchtige vlucht uit de naargeestige en moordende realiteit’.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Dordrecht tijdens de Sint-Elisabethsvloed
Dordrecht tijdens de Sint-Elisabethsvloed
Nieuws

Steden waren ongezond voor middeleeuwse boeren 

Toen het huidige Nederland vanaf de late Middeleeuwen verstedelijkte, nam het aantal mensen met luchtwegproblemen toe. Niet alleen in de stad, maar ook op het platteland. Dat blijkt uit het proefschrift The air we breathe, waarop Maia Casna onlangs in Leiden promoveerde. Casna onderzocht botten uit de periode 470-1850 op sporen van onder meer chronische...

Lees meer
Natuurbeschermers door Kristian Mennen
Natuurbeschermers door Kristian Mennen
Interview

‘Activisten kochten zelf natuurgebieden om ze te beschermen’

Tussen 1930 en 1960 stagneerde de natuurbescherming in Nederland. Door verschillende crises en de Tweede Wereldoorlog was de Nederlandse natuur onderaan de politieke agenda beland. In Natuurbeschermers beschrijft natuurhistoricus Kristian Mennen activisten die zich niet uit het veld lieten slaan en aandacht bleven vragen voor de Nederlandse flora en fauna.  Wanneer kwam er aandacht voor...

Lees meer
Troepen van Hamas
Troepen van Hamas
Artikel

Israël financierde Hamas: de vijanden hadden elkaar nodig

Rechtse Israëlische politici en Hamas hebben elkaar groot gemaakt, schrijft journalist Maurice Blessing. Beide partijen hadden elkaar jarenlang nodig om aan de macht te blijven. Tot voor kort ondersteunden Israëlische regeringen Hamas daarom zelfs financieel. Toen Israël in 1967 de Westoever en Gazastrook veroverde, besloot het de Moslimbroederschap te steunen, een antikoloniale beweging die zich...

Lees meer
Presentatie van het nieuwe nationaal embleem van Syrië
Presentatie van het nieuwe nationaal embleem van Syrië
Artikel

Syrië verwijst met hernieuwd symbool naar legendarische veldslag

Nu dictator Bashar al-Assad is verjaagd, presenteert Syrië een herontwerp van het nationale symbool: een gouden adelaar. Daarmee wil interim-president Ahmed al-Sharaa ‘een brug slaan tussen het verleden en de toekomst’. Met de adelaar verwijst hij naar een beroemde slag in 634 toen moslims de Byzantijnen versloegen en Damascus veroverden. Aan het begin van de...

Lees meer