Een piepklein meisje van ongeveer vier danst in haar nachtponnetje. Naast haar zit een pluizig konijntje. Er klinkt een slaapliedje, maar het kleutertje is druk. Ze is vier centimeter hoog en wordt geprojecteerd in een minutieus ingericht grachtenhuis van ongeveer anderhalve meter hoog.
Het Grachtenhuis is een relatief jong museum, ongeveer een jaar oud. Je vindt het tussen het Bijbels Museum en het schitterend versierde pand van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie, in de Gouden Bocht van de Herengracht, waar de meest imposante stadspaleizen staan. Het pand dat het huisvest is gebouwd door de beroemde zeventiende-eeuwer Philips Vingboons.
Binnen start elke zeven minuten een audiotour. In de eerste twee zalen verblijf je precies het aantal minuten dat het verhaaltje door je koptelefoon duurt. In de volgende zalen kun je ronddwalen.
De muziekjes die je steeds hoort, maken alles lichtvoetig, net als de vormgeving. In elke zaal is die anders. Na de inleiding in de eerste ruimte hoor je in de tweede een burgemeester, een stadsarchitect en andere deskundigen overleggen over de uitbreiding van de stad. In de derde kamer tonen Buurman en Buurman-achtige poppetjes hoe grachtenhuizen gebouwd werden. Onder luid gezang slaan ze heipalen de grond in.
Lichtvoetig is ook John Adams, ambassadeur en later (tussen 1797 en 1801) president van de pasgeboren Verenigde Staten. Bijna huppelend snelt hij van grachtenpand naar bankkantoor in een tekenfilm aan het eind van de expositie. Hij is op zoek naar financiers voor de jonge natie. Jan Willink, een van de vroegere bewoners van dit grachtenhuis, hapte toe en maakte zijn fortuin.
Het kleutertje met konijn vind je in het souterrain van het verkleinde grachtenhuis, in de vierde zaal. Boven haar zie een zeventiende-eeuwse schilder. Hij portretteert een moeder en zoon, die nauwelijks stilzitten. Op een zolder maakt een jongeman een dienstbode het hof. Ze dansen tussen het wasgoed. Dit tafereel ziet er redelijk tijdloos uit. Eén kamer is zelfs ingericht in bruin en oranje, in de stijl van de jaren zeventig van de vorige eeuw. Een vader speelt gitaar, terwijl een moeder de baby vasthoudt in een gehaakte sprei.
De expositie springt, kortom, kriskras door de tijd en behandelt het onderwerp ‘grachtenhuizen’ losjes. Authentieke voorwerpen zijn er nauwelijks. Toch krijgt de bezoeker wel serieuze historische informatie, met name over twee periodes: het begin van de zeventiende eeuw, toen de Herengracht gegraven werd, en het eind van de achttiende eeuw, toen Willink en andere grachtengordelbewoners hun fortuin maakten.
Voor wie is het Grachtenhuis? Eigenlijk is het leuk voor iedereen. Amsterdammers en Nederlanders leren er over de geschiedenis van hun stad en hun land. Grachtengordelbewoners voelen zich er thuis door de deftige dictie van de burgemeester, de schitterende wandschilderingen en de prijzige sieraden en sjaals in de museumwinkel. Kinderen vermaken zich er prima. En zelfs de haastige toerist wordt bediend. Forty minutes duurt de tour volgens een bord bij de deur, wat wel krap is.
Eén belangrijk minpunt: er is nog geen museumcafé! En dat terwijl deze sfeervolle plek schreeuwt om paling uit het IJ of andere toepasselijke hapjes.
Grachtenhuis. Herengracht 386, Amsterdam. Open: di-zo 10-17 uur. Info: www.hetgrachtenhuis.nl
Dit artikel is exclusief voor abonnees
