Frans
Het omslag ziet er slaapverwekkend uit en ook de titel Geschiedenis van het Ministerie van Justitie, deel II 1898-1940 (Sdu, ƒ 65,00) is niet wat je noemt spannend. Maar achter de kaft zitten intrigerende verhalen verborgen. Op bladzijde 49 tuimel je in het drama van Frans Snijder van Wissenkerke, een hoge ambtenaar van het departement van Justitie. Hij scheidt van zijn vrouw in 1901; het jaar daarop maakt hij plannen om te trouwen met een ander. Intussen heeft hij iets met Augusta Westberg, die in november 1902 een moordaanslag op hem pleegt (die mislukt) en zich daarna zelf een kogel door het hoofd jaagt. ‘Onder haar kleding trof men op haar borst een envelopje aan met daarin een portretfoto van Frans Snijder.’ Mag Snijder ambtenaar blijven? Na veel gedoe mag dat. De auteur, M.E. Verburg, besluit: ‘Snijder van Wissenkerke hield zich gedurende de volgende jaren bezig met een nieuwe herziening van het Wetboek van Strafrecht en met de zedelijkheidswetgeving.’ Een droogkomische opmerking waar Verburg patent op heeft. Na de affaire-Snijder volgen in hoog tempo: de moordaanslag op minister Van Raalte, de ambtenaar wiens vrouw een prostituée is, het beroemde Haagse zedenschandaal, de voor de kijkers naar de serie Wilhelmina inmiddels bekende affaire-van ’t Sant en de beruchte zaak-Oss. Naar de aangekondigde vervolgdelen zie ik met spanning uit.
Frans met de Fransen
De Leidse hoogleraar geschiedenis Henk Wesseling doet dit jaar een gooi naar de Bundel Bokaal. Een paar maanden geleden verschenen van hem gebundelde NRC Handelsblad-stukjes in Gedane Zaken en nu is er alweer de bundel Frans met de Fransen. Kleine bijdragen tot de Frankrijkkunde (Bert Bakker ƒ28,50). Uiteraard komen we minister Jorritsma tegen die niet van Fransen houdt, maar wel van Frankrijk. We vernemen iets over hoe moeilijk het is om met een hoogleraarsalaris een wijnkelder op peil te houden en natuurlijk leren we veel over lekker eten. Leukste zin: ‘Ik ben geen groot voetballiefhebber en kijk eigenlijk alleen “omdat het moet”.’
Laura
Waarom woont een keurig afgestudeerd historicus, die werkzaam was bij de Vrije Universiteit en het Nederlands Economisch Historisch Archief, in godsnaam in het Colombiaanse Medellin, de meest gewelddadige stad ter wereld? Ik vermoed dat Nico Verbeek, vertaler en bibliothecaris van het Centro Colombo Americano, zijn ‘esposa Laura’ gevolgd is die met ‘un gran beso’ beloond wordt in het dankwoord van zijn boek De baronnen van de cocaïne. Geschiedenis van de Colombiaanse maffia (De Zaak Haes, ƒ 49,50). Vijf jaar woont Verbeek in Medellin en in zijn vrije tijd heeft hij de loopbanen uitgeplozen van Pablo Escobar, Gonzalo Rodriguez Gacha en Rodriguez Orejuela, de grootste drugsbaronnen van Colombia. Hij toont in zijn zeer lezenswaardig boek hoe deze lieden erin slaagden van Colombia de beruchte narcostaat te maken.
Benjamin
Benjamin Broekema (1940-1942): van eenvoudige komaf, jood, slager, actief verenigingsman, streekschrijver (toneel en verhalen), vermoord in Auschwitz. Over hem heeft NOS-journaal verslaggeefster Pauline Broekema (naamgenoot, geen familie) een biografie geschreven: Benjamin. Een verzwegen dood (Arbeiderspers, ƒ 34,70). Er valt weinig aardigs over dit boek te vertellen. Het eerste gedeelte is geschreven in educatief Jeugdjournaal-proza. Geschiedenis op de hurken, ik hou er niet van. In het tweede gedeelte, over de oorlog, gaat Broekema literaturen: litanieën van namen, stiltes – ik zie haar met tranen in de ogen zwoegen om de verschrikkelijkheid op papier te krijgen. Goed bedoeld, maar het resultaat is holocaustkitsch.
Hans
Hij was voorzitter van de Raad van Bestuur van Boskalis, de internationale baggeraar, en werd in 1982 gehuldigd als Nederlands beste ondernemer: Hans Kraaijeveld van Hemert. Hansen, zo blijkt weer, zijn lief voor historici. Hans Wiegel gooide zijn archief open voor onderzoekers, hetzelfde deed Van Hemert waardoor Jeroen Terlingen een zeer openhartige biografie kon schrijven: Het slijk der aarde. Hans Kraaijeveld van Hemert; een biografie van de meest bejubelde en meest verguisde ondernemer van naoorlogs Nederland (Veen, ƒ 45,00). Een onthullend kijkje achter de schermen van een multinational. Ook aardig om nog eens te lezen hoe Boskalis zonder wroeging en gesteund door de Nederlandse overheid collaboreerde met het Videla-regime.
Karen, Jonathan en Peter
Karen Armstrong over Boeddha, Jonathan Spence over Mao en Peter Gay over Mozart. Uitgeverij Balans is naast de serie biografieën over Grote Nederlanders (Wilhelmina, Gorter, Ter Braak) een 16-delige serie korte levensbeschrijvingen van ‘beroemde personen uit de wereldgeschiedenis’ (per deel ƒ 35,00) gestart. Wie zich wil verdiepen in Mozart leest niet Gay maar de bekende standaardwerken. Deze serie is aardig voor wie wil weten wat de bekende psychohistoricus Gay van Mozart vindt. Mozart had ‘een levenslange fascinatie voor de anus. Dit zegt niet zoveel over Mozart, hoewel hij duidelijk meer dan anderen last had van regressief gedrag en fixatie op zijn vroege kindertijd’. Gay stelt ons niet teleur.
Verder…
Eindelijk weer te koop. Het boek dat ik jarenlang iedereen cadeau gaf: Kapotte plantage. Een Hollander in Suriname door John Jansen van Galen (Contact, ƒ 59,50). Sublieme geschiedschrijving.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
