413 p. Augustus, euro 24,95
Onze koloniale geschiedenis in `de West’, en dus ook de slavernij, komt een beetje uit de schaduw van `Oost-Indië’. Aan de Nederlandse letterkunde ging de slavernij vrijwel voorbij, vroege uitzonderingen als Albert Helman en Theun de Vries en het recente succes van Cynthia McLeod daargelaten. Maar nu is er dan Nelleke Noordervliets Pelican Bay. De roman speelt zich voornamelijk af op een Engelstalig Caraïbisch eiland, maar de hoofdrolspelers – een Zeeuwse slavenhouder en een hedendaags schrijfster – zijn Nederlanders.
De pers heeft onvriendelijk geoordeeld over de literaire kwaliteiten van Pelican Bay, dat overigens aanmerkelijk beter leest dan is gesuggereerd. Hoe zit het met de historische betrouwbaarheid? Achter in het boek staat een flinke literatuurlijst, die duidelijk moet maken dat Noordervliet weet waar ze het over heeft. Dat is ook zo, al etaleert ze die kennis af en toe te nadrukkelijk. Alsof die ene roman de argeloze lezer meteen alles over de slavernij duidelijk moet maken, én alles over de hedendaagse Caraïben – zwanger van het verleden en vol drugs, corruptie en wellust.
Interraciale begeerte en seks vormen een rode draad in het boek. Vergeefs verboden de autoriteiten aanvankelijk, op vreselijke straffen, de `vleeschelijke conversatie’ tussen vrijen en slaven. Seksuele relaties waren er altijd, variërend van verkrachting tot sporadische romances. Vrijwel altijd tussen witte mannen en zwarte of gekleurde vrouwen; het omgekeerde was vrijwel ondenkbaar en riep heftige reacties op.
Toch is dat gegeven de onwaarschijnlijke kern van Noordervliets whodunnit: de moord op de begeerde blanke vrouw, begaan door een van haar minnaars, de Zeeuw of zijn zwarte slaaf. Literair een mooi gegeven, historisch onwaarschijnlijk. Parallel aan deze geschiedenis loopt het verhaal van het mislukken van het onderzoek ernaar, uitgevoerd door een witte vrouw met hedendaagse hang-ups, die prompt ook een onstuimige relatie krijgt met een local. Tja, de hete Caraïben.
`Klopt’ het verder, historisch? Het is allemaal goed uitgezocht, het verleden misschien beter dan het heden. Wanneer Noordervliet de gruwelijke bestraffing van de leiders van een slavenopstand in Pelican Bay vrijwel overschrijft uit archivalia over de Curaçaose slavenopstand van 1795, komt de slavernij heel dichtbij.
Gert Oostindie is directeur van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde te Leiden en is gespecialiseerd in de geschiedenis van de slavernij.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
