Historische veldslagen hebben altijd tot de verbeelding gesproken. Hoe groter de afstand in plaats en tijd, hoe romantischer het strijdtoneel ons voorkomt. Ook internet kent zijn velden van eer.
‘La Garde recule!’ Het is 18 juni 1815, laat in de middag, en La Garde Impériale blaast de aftocht. Terstond breekt paniek uit in de gelederen van La Grande Armée. Als de elitetroepen van de keizer zelf zich al terugtrekken, moet de strijd welhaast zijn verloren! Eén, twee, vijf, tien man verbreken de linie. Al snel slaat het hele leger op de vlucht. Tot diep in de nacht wordt het achtervolgd door Britse, Hollandse en Pruisische soldaten. The Duke of Wellington heeft zijn grote rivaal Napoleon verslagen, de slag om Waterloo is voorbij.
Tot de overwinnaars behoort ook William Siborne, een achttienjarige kapitein uit Ierland. Eenmaal thuis kan Siborne de veldslag niet van zich afzetten. Gedreven begint hij informatie over het strijdtoneel te verzamelen. Honderden officieren schrijft hij aan met het verzoek te beschrijven wat zij zich van die dag in juni herinneren. Het doel van deze verzamelwoede is een maquette van het slagveld. Daarmee hoopt Siborne de glorie van Wellington voor toekomstige generaties veilig te stellen.
In 1838 is het diorama klaar. Op een oppervlakte van 38 vierkante meter heeft Siborne de omgeving van Waterloo nauwkeurig nagebouwd. Zeventigduizend beweegbare miniatuur soldaatjes geven de exacte positie weer van de legers van Wellington en Napoleon op het moment dat de keizerlijk garde de aanval afbreekt. Een kleine omissie: de Pruisische troepen ontbreken. Daarvoor had Siborne geen tin meer over. De maquette kostte hem zijn hele kapitaal. In 1849 sterft hij als een arm man. Maar zijn levenswerk blijft gespaard en is nog immer het pronkstuk van het National Army Museum in Londen.
Niet alleen William Siborne was bezeten van de slag bij Waterloo. De afgelopen tweehonderd jaar heeft de ondergang van Napoleon menig kunstenaar tot inspiratie gediend. Sporen van deze ijver zijn te vinden op internet. Zo schilderde de Franse marineschilder Louis Dumoulin een panorama van de slag, dat te zien is op de website van het bezoekerscentrum in Waterloo zelf. Wie meer wil weten over Napoleon, kan zijn hart ophalen bij The Napoleontic Gallery, een website boordevol beeldmateriaal over de kleine generaal en zijn tijd. En dan is er nog de firma Cranston, waar honderden reproducties van schilderijen vol krijgsgeweld bekeken en besteld kunnen worden. Ook vandaag de dag blijkt bezetenheid van veldslagen nog volop te bestaan.
Dat laatste blijkt des te meer uit de vele sites gewijd aan zogenaamd re-enactment; het naspelen van historische veldslagen. Verbazingwekkend veel volwassen mannen blijken zich geregeld te verkleden en vol ernst ten strijde te trekken voor respectievelijk King and Country of Revolution et Patrie. De heren nemen deze verkleedpartij zeer serieus, zo blijkt uit de vele foto’s en verslagen op hun homepages. Op de uitstekende website Napoléon is een hele lijst verwijzingen naar dergelijke pagina’s te vinden.
Ook de thuisblijvers laten zich niet onbetuigd. Zij zoeken het meer in de traditie van Siborne en leven zich uit met tinnen soldaatjes op de keukentafel. De soms prachtige resultaten zijn te zien op Histoire et Figurines, een website geheel gewijd aan oorlogvoering op de vierkante centimeter. Een rondje langs webwinkels die miniaturen verkopen leert dat we het hier niet hebben over een goedkope hobby. Om niet te eindigen als Siborne moet je een flinke zak geld meenemen: infanteristen, één dood, de ander stervende, 35 dollar.
Wie niet over een grote buidel beschikt maar toch de beroemde slag opnieuw wil beleven, kan kiezen voor een van de vele bord- of computerspelen met Waterloo als thema. Gaming is hot op internet, en strategiespellen vormen een populair subgenre. Een hele verzameling is samengebracht op The Napoleonic Wargame Pages. De mooiere spellen zijn te koop op cd-rom. Maar er zijn ook gratis spelletjes te spelen, tegen de computer of tegen andere internetters. Wie voorzichtig wil beginnen kan bij de BBC op eenvoudige maar zeer fraaie wijze de beroemde slag naspelen, naar keuze vanuit de positie van Wellington of Napoleon. De uitdaging is natuurlijk om de slag voor de Fransen winnend af te sluiten. Maar wees gewaarschuwd als u de keizerlijk garde in stelling brengt!
Trafalgar
In een ander Londens Museum, The National Maritime Museum, staat een andere confrontatie tussen de Britten en Napoleon centraal. Op een meters hoog scherm wordt daar een driedimensionale weergaven van de slag bij Trafalgar vertoond. Op basis van gedetailleerde historische beschrijvingen is de slag waaraan het mooiste plein van de stad zijn naam dankt weer tot leven gewekt. We zien het vlaggenschip van Admiraal Nelson langszij zijn Franse tegenhanger komen, we volgen de clash die volgt. Tot slot zijn we ervan getuige hoe Nelson de slag wint en zijn leven verliest. Helaas laat de site van het NMM de bedoelde animatie niet zien. Wel is er van vier verschillende zeeslagen van Nelson een interactieve animatie te vinden.
www.nmn.ac.uk
Links
Bezoekerscentrum Waterloo
Cranston
Napoleontic Gallery
The Napoleon Series
The Napoleonic Wars
BBC – Waterloo game
La bataille de Waterloo
Brigade Napoleon
Association of Friends of the Waterloo Committee
Napoleon, the official website
The Napoleonic Wargame Pages
Zinnfiguren
Histoire et Figurines
Dit artikel is exclusief voor abonnees
