Home Macht

Macht

  • Gepubliceerd op: 18 september 2000
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bastiaan Bommeljé
  • 2 minuten leestijd

Stel, men behoort tot de machtigste historici van Nederland. Neen, gemeten naar verdeel en heersposities, variërend van het voorzitterschap van het Stimuleringsfonds Culturele Omroepproducties tot de adviesraad van het W.F. Hermans Instituut tot het comité van aanbeveling inzake de St. Nicolaas-optocht in Amsterdam, is men de machtigste historicus van Nederland.

En stel, men heeft één miljoen pietermannen en een jaar vrijaf gekregen om een boek te schrijven (nu ja: het werk van jezelf en anderen samen te vatten) voor het ‘ijkpuntenonderzoek’ van het NWO-project ‘Nederlandse Cultuur in Europese context’. Dan hoopt men toch zeker dat dit boek ook feestelijk onthaald wordt? Dat spreekt. Daartoe organiseert men een vernissage met drank en hapjes waarop men bevriende recensenten tracht te bewegen tot een bevriende recensie. Zulks is menselijk -al te menselijk. En niets menselijks is historici vreemd.
Niemand zal het Jan Bank, hoogleraar Vaderlandse geschiedenis aan de Universiteit van Leiden, dan ook kwalijk nemen dat hij zijn boek 1900: Hoogtij van burgerlijke cultuur, dat hij samen met de hoogleraar Franse letterkunde Maarten van Buuren schreef, zo’n feestelijke ontvangst gunde. Ach, en waarom dan niet geprobeerd bij de Volkskrant je voormalige collega-journalist en nog steeds dierbare amice Jan Blokker in te schakelen voor een hartverwarmend stukje? Ja, waarom niet getracht bij NRC Handelsblad je voormalige promovenda Elsbeth Etty, waarmee je zulke hartelijke relaties onderhoudt, om enkele welgekozen woorden te vragen? Het hoort bij het spel. Dat weet de auteur, dat weet de uitgever, dat weet de recensent en dat weet de periodiek waarin de recensie verschijnt.
Althans, het bleek dat de Volkskrant dit wist. Daar werd niet de van auteurs- en uitgeverswege in stelling gebrachte Blokker maar Michael Zeeman gevraagd om Banks boek te recenseren. Bij NRC Handelsblad kende men de spelregels minder goed, en daar mocht inderdaad Etty haar eigen promotor lauweren met historisch verantwoorde kwalificaties zoals ‘fascinerend’, ‘boeiend’ en ‘meeslepend’. Het is flauw hier grapjes te maken over de ethiek van het recenseren van voormalig rooms en stalinistisch Nederland, maar deze innigheid tussen promotor en promovenda opent wel de ogen voor het verschil tussen macht en onmacht in de historische wereld.
Want stel, men behoort tot de onmachtigste historici van Nederland. Neen, ik bedoel, de onmachtigste historicus van Nederland is degene die zojuist via NWO een onbeduidend, tijdelijk deeltijdbaantje kreeg van Alma Mater. Zulks verschaft weinig pietermannen en geen jaar vrijaf, maar wel de geur van de universitaire geesteswereld. Die komt in de vorm van een invulformulier. Daarop staan zonder enige toelichting vragen zoals: ‘Omschrijving dienstverband (binnen RRWO en AOB gegeven mogelijkheden’ en ‘Vermoedelijk tijdstip bijstelling WAF?’en ‘Wordt de ADV genoten middels de 4×9 variant of middels valutering of middels de Algemene Seniorenregeling of middels Leeftijdsbewust Kwaliteitsbeleid?’.
En terwijl de onmachtigste historicus peinzend de geur van de universitaire geesteswereld opsnuift, ziet hij zijn lot onder ogen. Hem wachten geen warme woorden van een bevriende promovenda, doch louter de Algemene Seniorenregeling waaruit zelden iemand levend te voorschijn komt.
Bastiaan Bommeljé

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Woodrow Wilson en Edith Wilson
Woodrow Wilson en Edith Wilson
Artikel

Schandaal rond Bidens gezondheid: hij is niet de eerste president die zijn ziekte verzweeg

Uit een nieuw boek blijkt dat Joe Bidens gezondheidsproblemen tijdens zijn presidentschap erger waren dan gedacht. In 1919 probeerde president Woodrow Wilson zijn ziekte ook zoveel mogelijk uit de publiciteit te houden. Zijn vrouw Edith Wilson hield hem uit de wind en nam allerlei taken van hem over. In het boek Original Sin schrijven journalisten dat...

Lees meer
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’
Interview

Hans Wiegel noemde Winston Churchill zijn historische held: ‘Hij wist te inspireren’

Oud-VVD-leider en oud-vicepremier Hans Wiegel roemde in 2017 de Britse staatsman Winston Churchill om zijn moreel leiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. ‘Hij was van doorslaggevende betekenis.’ Wanneer hoorde u voor het eerst van Winston Churchill?‘Ik zal een jaar of twaalf zijn geweest, ik meen dat dit op school was.’ Maakte hij meteen indruk op u?‘Ik...

Lees meer
De olifant van Karel de Grote
De olifant van Karel de Grote
Artikel

Trump krijgt een vliegtuig cadeau, Karel de Grote kreeg iets veel opvallenders

Een Qatarees cadeau leidt tot ophef in de VS: het emiraat wil president Donald Trump een vliegtuig ter waarde van 400 miljoen dollar schenken. Diplomatieke giften zijn al sinds de Oudheid een belangrijk onderdeel van internationale betrekkingen. Zo kregen heersers vroeger olifanten, relikwieën en koffieplantjes cadeau. President Trump vindt de controverse rond het cadeau uit...

Lees meer
Jager met jachthonden
Jager met jachthonden
Beeldessay

Nederlanders maken zich al eeuwen druk over de jacht

Tijdens een jachtpartij schoten edelen van de Republiek onbelemmerd vele dieren. Eind achttiende eeuw kwam daar steeds meer verzet tegen. Maar niet uit dierenliefde. Het was een verslavend tijdverdrijf. Met een horde achter het wild aan stuiven of juist in je eentje dieren besluipen. Te paard, ondersteund door jachthonden of valken, schoten jagers ‘edel wild’,...

Lees meer