De hotspots in achttiende-eeuws Parijs. Lekker weg in de jaren dertig. Haute cuisine in de Middeleeuwen. Trends zijn van alle tijden. Culinaire avonturen, mode, wonen en uitgaan door de eeuwen heen.
In het verre verleden had de Rotterdamse arbeidersbevolking maar schamele mogelijkheden zich te ontspannen. Na extreem lange arbeidsuren zocht ze vertier door mee te schuifelen in de drukte van populaire straten. Of in het bezoeken van cafés of café-chantants.
Die café-chantants, waar vooral de drankconsumptie belangrijk was, boden vaak vermaak van dubieus allooi. Zo vond een christelijke scribent dat men er alles aan deed, `om den reeds gevallen zondaar tot nog zinneloozer en zedeloozer daden op te wekken’.
Sam Soesman, uitbater van een café-chantant in de armoedige Bagijnenstraat, een centrum van nachtvlinders, droomde ervan gestalte te geven aan een music-hall van allure. Zijn droom werd bewaarheid. Aan hem heeft Rotterdam van 1898 tot 1933 een prachtig volkstheater te danken gehad: het Casino-Variété op de Coolsingel. Een theater waarvan eerst Sam Soesman zelf, later zijn broer Philip, maar ook Louis Davids enige tijd directeur is geweest.
De opening van de eerste variététheaters – eind negentiende eeuw – bevorderde niet alleen de kwaliteit van het gebodene, maar veranderde ook de samenstelling van het publiek. Een theater als het Casino-Variété stond niet alleen open voor de elitebovenlaag, maar voor iedereen. Vooral de werkman was er welkom.
In de eerste decennia van de vorige eeuw klopte in Rotterdam het hart van de kleinkunst. Het was de glanstijd van het variété, dat stormenderhand de wereld veroverde en zowel in grote als kleine theaters onderdak vond. De sterke concentratie van artiesten had een royale invloed op het stedelijk leven. Met een variatie op het liedje van Brel: Rotterdam was een bruisende stad.
In het Casino-Variété, op den duur Casino, boden Soesman en zijn opvolgers legendarisch amusement. Hier werden actuele voorvallen bespot, acrobatische en andere kunsten vertoond, dwaze taferelen opgevoerd en grappige of ontroerende liedjes gezongen. Wie stonden hier niet allemaal op de planken? Een greep: Louis en Heintje Davids, Nap en Fientje de la Mar, Koos Speenhoff en Maupie Staal, Buziau en Louisette. Ook buitenlandse coryfeeën, soms op doorreis naar het Berlijnse Scala-theater, zoals Charlie Chaplin.
Behalve variété werden later ook revues, toneelspelen en operettes in het Casino opgevoerd. Zelf worstelwedstrijden stonden op het menu. `Gemeen, gemeen!’ schreeuwde het publiek, als het bij een onderliggende deelnemer de botten hoorde kraken. Maar alles was natuurlijk doorgestoken kaart.
De neergang van het Casino-Varieté werd voelbaar toen halverwege de jaren twintig in Pschorr en andere dancings de dansdrift losbrak. Ook kozen vermaakzoekers met de opkomst van de geluidsfilm, een aantal jaren later, liever voor de bioscoop. Toch gaf de economische crisis van de jaren dertig het Casino waarschijnlijk de nekslag. Het theater onderging een metamorfose en werd in 1934 de bioscoop Lumière.
Herman Romer is auteur van het boek ‘Casino-Varieté. Een tempel van vermaak op de Coolsingel’.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
