In Beeld: Koloniën in Nederland

Vanaf de zeventiende eeuw waren Nederlanders overal in de wereld te vinden. In hun koloniën haalden ze, voorzichtig uitgedrukt, veel overhoop en lieten ze een diepe indruk na. Maar wat was in eigen land eigenlijk te merken van het kolonialisme?

Onder auspiciën van de VOC en de WIC vestigde de Republiek Nederland overal in de wereld handelsposten en zelfs complete koloniën. Veel ging snel weer verloren, zoals Manhattan en Nederlands-Brazilië; nog veel meer rond 1800: de Kaapkolonie, Ceylon en Berbice. Maar onder het Koninkrijk der Nederlanden werd het resterende deel van het imperium pas goed tot ontwikkeling gebracht – althans, zo wilde koning Willem I het. Het zou wonderwel lukken in Indië, maar minder in de Caraïben.

De ‘gordel van smaragd’ werd economisch, geopolitiek en cultureel almaar belangrijker voor Nederland. Nederland zonder Indië leek een nachtmerrie; de kolonie heette immers de kurk te zijn waarop onze economie dreef. Bovendien telde ons land juist door Indië internationaal mee; zonder Indië zouden we afzakken tot ‘de rang van een land als Denemarken’, was de algemene vrees.
Andersom meenden velen ook dat Indië zonder Nederland een ramp zou zijn: de inlanders waren nog lang niet klaar om op eigen benen te staan. Daarom gaf Nederland – wrokkend – pas na vier jaren van slepende onderhandelingen en heftige oorlogvoering en onder grote internationale pressie in 1949 de archipel op.