Ierland vreest een nieuwe exodus. Door de ernstige financiële problemen zoeken duizenden Ieren elders een beter bestaan, net als hun voorouders deden. Tussen 1840 en de jaren twintig van de twintigste eeuw emigreerden 5 miljoen Ieren om de ellende in hun land te ontvluchten.
De aardappel, ooit meegebracht uit Zuid-Amerika, is de pijler onder de negentiende-eeuwse Ierse samenleving. De knol is voedzaam, goed te bewaren en levert een rijke oogst op. De armen eten nauwelijks iets anders dan aardappels. Een misoogst is dan ook een groot gevaar. Regelmatig teisteren aardappelziektes en misoogsten het land, maar nooit is de situatie zo ernstig als in de jaren 1845-49.
In 1845 mislukt vrijwel de gehele oogst door de gevreesde aardappelziekte (phytophthora). De pseudo-schimmel tast de planten aan en doet de knollen rotten. Maar de echte ramp voltrekt zich pas echt als in 1846 de ziekte opnieuw toeslaat. Er zijn te weinig aardappels om de bevolking te voeden, maar ook te weinig om te planten voor het volgende jaar. In 1847 laat de ziekte zich weliswaar niet zien, maar grijpt in het daaropvolgende jaar nog heviger om zich heen.
Het resultaat is een hongersnood van gigantische omvang. Naar schatting een miljoen Ieren sterven door de honger of door ziektes. De overheid is niet in staat adequaat te reageren. In een poging de economie draaiend te houden wordt nog steeds graan geëxporteerd naar Engeland, terwijl de eigen bevolking de hongersdood sterft.
De regering zet korte tijd een effectief systeem van soepkeukens in, maar dat is niet voldoende. Werkverschaffingsprojecten moeten de arbeiders van werk voorzien, maar de lonen zijn te laag. Boeren kunnen niet langer de pacht betalen en worden zonder pardon door grondbezitters uit hun huizen gezet. In de jaren 1846-1854 komen meer dan een half miljoen arme drommels op straat te staan.
Al vanaf de jaren twintig van de negentiende eeuw is een constante uitstroom van migranten gaande naar Amerika, maar de aardappelcrisis resulteert in een ware exodus. In een paar jaar tijd emigreren meer dan een miljoen Ieren, vooral naar Engeland en Noord-Amerika. Platzak bereiken ze het beloofde land. Daar wacht een hard bestaan, maar alles is beter dan de honger.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
