Home Feitenkennis

Feitenkennis

  • Gepubliceerd op: 12 mrt 2001
  • Update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bastiaan Bommeljé

Er is nog niets, maar iedereen heeft er een mening over. Dat het onderwerp van het debat niet bestaat, blijkt slechts bijzaak. Belangrijker is dat de opinies over de kwestie onverwijld worden geventileerd in de media. Het gaat nu eens niet over het koninklijk huwelijk, maar over de nog evenmin bestaande aanbevelingen van de Commissie onder leiding van de Amsterdamse hoogleraar Piet de Rooy over het geschiedenisonderwijs.

        Indien men de commentaren mag geloven over het Rapport (dat in maart wordt besproken met het onderwijsveld), luiden de conclusies ervan dat de geschiedkundige kennis bij de jeugd op fatale wijze is aangetast. De redding schijnt te liggen in het schielijk verlaten van de thematische opzet der lessen en een even schielijke terugkeer naar een chronologische en op feiten gebaseerde aanpak.
        Indien dit inderdaad de bevinding van de Commissie-De Rooy blijkt te zijn, vind ik de juichende reacties in de media zonderling, en nog zonderlinger het feit dat onder de premature jubelanten ook enkele historici zijn (zoals Herman Beliën, Maarten van Rossem en H.W. von der Dunk, allen zelf meer bekend vanwege hun thematische vergezichten dan een hang naar feiten). Hun standpunt dat een ‘terugkeer naar solide feitenkennis’ hoog tijd is om de ‘uit de jaren zestig stammende’ kaalslag in het historisch besef tegen te gaan, lijkt me weinig hout te snijden.
        Wie zich over het geschiedenisonderwijs wenst uit te laten, dient het antwoord te weten op diverse vragen. Vraag 1: is de geschiedkundige kennis van de jeugd beduidend minder dan ‘vroeger’? Het antwoord lijkt me niet simpel. Waarschijnlijk luidt het antwoord dat de kennis inderdaad miniem is, maar niet miniemer dan de kennis over spelling, grammatica of beeldende kunst. Vraag 2: is zulks de schuld van het geschiedenisonderwijs? Ook deze vraag lijkt me moeilijk te beantwoorden. Waarschijnlijk is het antwoord: neen, het is de schuld van de staat van het onderwijs tout court. Vraag 3: is de staat van het geschiedenisonderwijs een gevolg van ‘de jaren zestig’? Het antwoord luidt: neen, de omslag in het Nederlands onderwijs is vrij nauwkeurig in de tijd aan te wijzen. In 1985 trad de wet Herstructurering Onderwijssalarissen (HOS) in werking, terwijl op de universiteiten het AIO-systeem werd ingevoerd en de breed toegankelijke didactische aantekening werd vervangen door een moeizaam systeem van didactiek als tweede fase.
        Het effect van een en ander is thans te zien. En het is geen opgewekt gezicht. Bijna de helft van de studenten die de Pabo verlaat om onderwijs te gaan geven heeft onvoldoende kennis van de Nederlandse taal (laat staan van geschiedenis); tachtig procent van de ‘zij-instroom’ in het onderwijs bestaat uit onderbetaalde vrouwen zonder voldoende kwalificaties; er is nog steeds een flagrant verschil in salaris tussen pre-hossers en post-hossers; het universitair onderwijs is veranderd in een vergrijsd managersparadijs.
Oog in oog hiermee lijkt een totale omvorming van het geschiedenisonderwijs geen hoge prioriteit te hebben. Een zinniger idee lijkt me dat de Nederlandse historici laten zien dat zij internationaal meetellen in de intellectuele ontwikkelingen van hun vakgebied. Zoiets inspireert, misschien.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Jachtscène uit het veertiende-eeuwse Livre de chasse
Jachtscène uit het veertiende-eeuwse Livre de chasse
Historische sensatie

Theo Spek: ‘Opeens stond ik in een middeleeuws bos’

Landschapshistoricus Theo Spek wilde weten hoe het Nederlandse bos eruitzag in de Middeleeuwen. Hij vond een voorbeeld in Engeland. ‘Het was precies zoals ik me had voorgesteld.’  Kent u de historische sensatie, zoals door Johan Huizinga omschreven?   ‘Ja, en die ervaar ik allereerst in het landschap zelf. Bij archiefvondsten voel ik als landschapshistoricus soms ook...

Lees meer
Shaka Zulu
Shaka Zulu
Artikel

Zoeloeheerser Shaka was de koning van de intrige

Shaka, de machtige koning van de Zoeloes, vertrouwde niemand. Zelfs niet zijn eigen verwanten. En gelijk had hij. Want verraad, samenzwering en moord liepen als een rode draad door de familie.   Waarom had Shaka, de legendarische koning van de Zoeloes, geen kinderen? Dit raadsel heeft vooral westerse historici lang beziggehouden. Aan vrouwen had hij immers...

Lees meer
Roosevelt spreekt zich uit tegen de NEutrality Act in 1939
Roosevelt spreekt zich uit tegen de NEutrality Act in 1939
Artikel

Trump verkoopt wapens voor Oekraïne, maar hij is geen tweede Roosevelt 

De Verenigde Staten zijn bereid wapens te leveren aan Oekraïne, maar Europa moet ervoor betalen. Dat is de ‘deal’ die president Trump op 14 juli sloot via NAVO-chef Mark Rutte. De deal heeft iets weg van de cash-and-carry-afspraken die president Franklin Delano Roosevelt in 1939 maakte met Groot-Brittannië. Maar wat op het eerste gezicht op...

Lees meer
Hongaars protest tegen de dam
Hongaars protest tegen de dam
Artikel

Hongaren gingen pas de straat op toen de Donau gevaar liep

Ondanks groeiende onvrede over het communistische systeem keken Hongaren in de jaren tachtig wel uit om in het openbaar kritiek te uiten. Pas toen de bouw van een waterkrachtcentrale de Donau bedreigde, kwam de bevolking in opstand.  In de jaren vijftig hadden Hongarije en Tsjecho-Slowakije het plan opgevat om een gigantische waterkrachtcentrale met dammen te...

Lees meer