Vlak voor de zomer nam de regering-Merkel definitief afscheid van kernenergie. In 2022 schakelt het land de laatste kerncentrale uit. Het regeringsbesluit heeft de steun van vrijwel het volledige parlement. Komt daarmee een einde aan tientallen jaren burgerlijk protest tegen kernenergie?
Allerminst. Eind mei demonstreerden nog vele tienduizenden om de kerncentrales nóg sneller uit te schakelen. Toch kijkt men in Duitsland dezer dagen met enige trots terug op de bewogen geschiedenis van de Anti-Atomkraftbewegung.
Aan het allereerste protest tegen het vreedzame gebruik van atoomtechnologie worden de Duitsers niet graag herinnerd. In 1960 richtte een groep reactionairen de Duitse afdeling van de ‘Wereldbond tot Redding van het Leven’ op. Hun goeroe was een Oostenrijkse ex-nazi met rechts-extreme sympathieën.
Veel liever denken de activisten van vandaag terug aan de jaren zeventig. In de lente van 1971 vond het eerste massaprotest plaats, vlak over de grens in het Franse Fessenheim. De vele Duitsers onder de 15.000 demonstranten vormden de kiem van wat zou uitgroeien tot een beweging die Duitsland veranderde.
Er volgde een golf van bikkelharde confrontaties met de Duitse autoriteiten. Eind jaren zeventig geloofde de regerende SPD onder leiding van Helmut Schmidt nog heilig in de technologische vooruitgang. Demonstranten in Whyl, Brokdorf en Kalkar stuitten op het onverbiddelijke geweldsmonopolie van de staat.
Er viel een dode. In november 1977, tijdens een SPD-partijcongres in Hamburg, stak een geëngageerde leraar zichzelf in het centrum van de stad in brand. De sociaal-democraten verlieten hun atoomkoers echter niet. Daarom zei de jongste generatie de partij vaarwel en sloot zich aan bij de beweging waaruit later de Groenen voortkwamen.
Maar ook in de SPD kregen tegenstanders van kernenergie langzamerhand de overhand. In 2001 besloot een regering van SPD en Groenen tot de ontmanteling van alle kerncentrales. Eind vorig jaar maakte de conservatief-liberale regering van Angela Merkel dat besluit ongedaan. Massaal ging Duitsland de straat op; de protestbeweging beleefde een comeback.
Officieel was het de kernramp in het Japanse Fukushima die Merkel in mei dit jaar deed besluiten een draai van 180 graden te maken. Maar het feit dat inmiddels ook haar CDU-kiezers zich onder de demonstranten hadden begeven gaf vermoedelijk de doorslag.
Antoine Verbij is correspondent in Berlijn
Dit artikel is exclusief voor abonnees
