‘Het zou niet verstandig zijn alle banden met Suriname te verbreken. De geschiedenis heeft uitgewezen dat politieke isolatie van omstreden staten en staatshoofden niet werkt. Zo heeft de Bondsrepubliek jarenlang het bestaan van de DDR ontkend. Maar op een gegeven moment zat er niets anders op dan het communistische buurland toch te erkennen, eenvoudigweg omdat andere staten dat ook deden. Hetzelfde geldt voor China en Taiwan.
Je kunt de werkelijkheid nu eenmaal niet ontkennen. Door het bestaan van een verkozen volksvertegenwoordiger te negeren, creëer je voor jezelf een fuik waar je niet meer uit kunt zwemmen. Als Bouterse straks door een tweederde meerderheid in het Surinaamse parlement tot president wordt verkozen, zal Nederland hem op allerlei internationale bijeenkomsten en in vertegenwoordigende lichamen als de Verenigde Naties tegenkomen. Je loopt dan de kans jezelf belachelijk te maken met een te rigide opstelling.
Het probleem-Bouterse moet pragmatisch worden aangepakt. Zeker vanwege de speciale relatie met Suriname, met alle bijbehorende historische gevoeligheden. Nederland moet blijven beklemtonen dat Bouterse een drugshandelaar is en verdacht wordt van politieke moorden. En hem in onzekerheid laten over een mogelijke vervolging bij een bezoek aan Nederland. Maar tegelijkertijd zal zijn positie als verkozen Surinaams staatshoofd moeten worden erkend.’
-Anton van Hooff
‘We leven in een wereld waarin staatshoofden een natie, en daarmee een heel volk vertegenwoordigen. De traditie om staatshoofden respect te betuigen voor hun “tweede lichaam” – niet hun persoonlijke, maar hun officiële “lichaam”, van vertegenwoordiger van een natie – heeft een lange historie en wordt bijna universeel erkend. Ongeacht of dat staatshoofd democratisch gekozen is of niet, heeft deze recht op een bepaalde vorm van ontzag. Een staatshoofd schoffeer je niet en ruim je niet zomaar uit de weg.
Als Bouterse president wordt, dan moet Nederland hem dus behandelen als de officiële vertegenwoordiger van het Surinaamse volk. Je kunt een diplomatieke relatie met een land niet verbreken omdat daar een boef aan de macht komt. Ook met Iran heeft Nederland de banden niet verbroken, ook al bedient de president zich daar van allerlei onwettige middelen om de macht te behouden. Met de Turkse militaire coupplegers is altijd samengewerkt, net als met vele Afrikaanse dictators.
Natuurlijk is het zo dat de situatie met Bouterse gevoeliger ligt. Niet alleen vanwege het koloniale verleden, maar tevens omdat zich onder de slachtoffers in Fort Zeelandia ook een Nederlandse journalist bevond. Het ligt dan ook voor de hand dat de samenwerking met Suriname op een lager pitje komt te staan.’
-James Kennedy
‘De uitspraak van demissionair minister Verhagen was misplaatst. De rechtszaak tegen Bouterse over de Decembermoorden loopt nog steeds in Suriname. Bouterse is dus voorlopig slechts verdachte. Maar los daarvan heeft Nederland niet het recht zich in de binnenlandse aangelegenheden van Suriname te mengen. Natuurlijk is Bouterse in Nederland veroordeeld voor een drugszaak. Maar indien hij werkelijk president wordt zal de immuniteit van een zittend staatshoofd gerespecteerd moeten worden.
Er is geen historisch precedent voor het opheffen van die immuniteit. Zowel de voormalige Chileense juntaleider Pinochet als de Panamase dictator Noriega werd pas veroordeeld toen ze niet langer als staatshoofd fungeerden. Alleen voor de zittende president van Sudan, Oman al-Bashir, is recentelijk een uitzondering op de regel gemaakt door het Internationaal Strafhof in Den Haag, omdat het om genocide gaat. Bovendien is dit een besluit van een internationaal hof en gaat het niet uit van een soevereine staat.
Het Nederlandse Wetboek van Strafrecht en de Nederlandse Wet Internationale Misdrijven zijn ondergeschikt aan het internationaal volkenrecht en het recht van staten op soevereiniteit. Dat laatste is zowel een formeel rechtsbeginsel als een gewoonterecht in het diplomatieke verkeer. Nederland zal dus echt over de schreef gaan wanneer het alle diplomatieke banden met Suriname verbreekt vanwege het presidentschap van Bouterse.’
-Ruth Oldenziel
Dit artikel is exclusief voor abonnees
