Home Bubbelheren: de grote graaiers anno 1720

Bubbelheren: de grote graaiers anno 1720

  • Gepubliceerd op: 25 januari 2010
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Marieke Prins

Vierhonderd jaar financiële geschiedenis van Amsterdam. Spannend! Mensen springen op van enthousiasme bij de tentoonstellingstitel Kapitaal Amsterdam. 400 jaar financiële geschiedenis. Scheringa en Borsato verloren hun geld. De actualiteit biedt het Gemeentearchief van Amsterdam een buitenkansje, nu daar een expositie is naar aanleiding van de oprichting van de Wisselbank in Amsterdam, vierhonderd jaar geleden.

De bezoeker treft dan ook een flink aantal medegeïnteresseerden. Het lijkt alsof je hen tegenkomt op een toren, op een zonnige zomerdag. Foto’s gemaakt vanaf de Zuiderkerk in Amsterdam bedekken de wanden van de tentoonstellingsruimte. Een reling en een bronzen verrekijker maken het panorama nog echter.

Veel van de gebouwen die je ziet blijken financiële instellingen. Koperen plaatjes met nummers en namen wijzen naar onder andere de Nederlandsche Bank, de Beurs van Berlage en het Oostindisch Huis. In het midden van de zaal staan vitrines die horen bij de genummerde gebouwen. Ze bevatten voorwerpen die ervandaan komen of ermee te maken hebben. Zo liggen er in de vitrine van de Munt ‘ponsoenen’, stempels om munten mee te slaan, en in die van de West-Indische Compagnie een boekhoudersverslag van een slavenreis.

Op tekstborden in de vorm van munten zijn anekdotes te vinden. Wist u bijvoorbeeld dat Spinoza zijn banvloek vermoedelijk niet aan zijn ideeën te danken had, maar aan schulden die hij van zijn vader erfde? Het is op te maken uit aantekeningen in het grootboek van de Wisselbank uit 1644.

Wie door zware kluisdeuren durft – het Gemeentearchief is gevestigd in een voormalig bankgebouw – kan een film bekijken. De stem van Hans ‘Andere Tijden Goedkoop begeleidt scènes die bekend zijn bij oudere Amsterdammers, zoals het jaarlijkse trommelfeest voor kinderen in de Beurs van Berlage en een Kabouteractie met nepgeld. Sommige beelden zijn zelfs herkenbaar voor nog-niet-zo-ouderen, zoals uitbetaling in een loonzakje of de eerste pinautomaat op het Frederiksplein in Amsterdam.

Nu de hamvraag: is deze tentoonstelling net zo spannend als de actualiteit? Kan de moreel verontruste burger van vandaag zich troosten met de ups and downs van vroegere Amsterdammers?

Troost is er wel. In de vergelijking met anderen: Joost van den Vondel moest op zijn 71ste nog een carrière als suppoost beginnen, omdat zijn kousenfabriek failliet was gegaan. Ook parallellen zijn er genoeg. Zo ligt er een boek met regels over aandelen en een spotgedicht over de ‘windhandel’ rond 1720. Degenen die de windhandel – in aandelen in de Amerikaanse koloniën – groot maakten worden daarin ‘Bubbelheren’ genoemd. De Bubbelheer wordt – hoe herkenbaar? – afgebeeld als een veel vlees en worsten vretende dikzak.

Maar helaas, de expositie gaat er niet op in. De audiotour houdt het zelfs bij het letterlijk voorlezen van contracten. Money talks, maar hier slechts met de stem van de archivaris die zoveel leuke voorwerpen die wat met geld te maken hebben aantrof in zijn depot, en toen niet goed wist hoe het verder moest. De inrichting is stijlvol, de film is leuk, maar het heden lijkt spannender. Dat kan toch niet kloppen?

Kapitaal Amsterdam. 400 jaar financiële geschiedenis
Stadsarchief Amsterdam
Vijzelstraat 32, Amsterdam. Tot 28 februari 2010. Open: di-vr 10-17 uur, za-zo 11-17 uur. Info 020-25 11 511of www.stadsarchief.amsterdam.nl

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.