Home Bommeljé: Schijn en wezen

Bommeljé: Schijn en wezen

  • Gepubliceerd op: 6 juni 2001
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Bastiaan Bommeljé
  • 2 minuten leestijd

In mijn praktijk als historisch therapeut komen geregeld noodkreten binnen inzake het dagelijks leven van moderne geschiedkundigen. Dikwijls zijn deze brieven anoniem, soms zijn ze ondertekend, maar altijd zijn ze interessant. Het zijn historische bronnen die voor latere geschiedschrijvers van grote waarde zullen zijn om onze tijd te kunnen begrijpen. Ik behandel ze dan ook met de grootste zorgvuldigheid en soms betracht ik zelfs uiterste vertrouwelijkheid. Historicus te zijn in onze tijd, dat is erg genoeg, daarover hoeft men niet ook nog eens in het openbaar grappen te maken.

Onlangs bereikte mij een bericht van een veelbelovend doch kommervol geschiedkundige die werkzaam is aan een grote Nederlandse universiteit. In zijn schrijven verweet hij mij op deze plaats een veel te rooskleurig beeld te bieden van de toestand in historisch Nederland. Het is veel erger dan ik durf te dromen, schijnt het. Hij schetste mij in schrille kleuren waarom geen van zijn studenten ooit in staat zou zijn de Grote Geschiedenis Quiz te winnen. Vol angst en walging ziet hij een nieuwe generatie historici opgroeien wier wereldbeeld bestaat uit de Metro en de Spits, zonder dat dit iemand van zijn collega’s – allen ouder en geharder in het historisch métier –veel kan schelen. Zolang de output maar gehaald wordt, houden zij onze jonge historicus voor, dan is er niets aan de hand. Paris vaut bien une oprot-zesje.
Thans heeft hij het opgegeven om tijdens zijn colleges ooit nog naar een roman te verwijzen. In de afgelopen jaren was er welgeteld één student die niet alleen van Flaubert had gehoord (het merendeel had dat niet), maar ook wist dat diens Éducation sentimentale iets van doen heeft met de revolutie van 1848. Toen er tenslotte geen enkel antwoord meer kwam op zijn vraag: ‘Kennen jullie dan niet één kunstenaar uit de Romantiek, dichter, schilder, schrijver, componist, het geeft niet wat?’, zonk de geschiedkundige moed hem definitief in de schoenen en wendde hij zich tot mijn praktijk voor geknakte historici.
        Gelukkig kon ik hem opbeuren. Besef, hield ik hem voor, dat wij leven in een interessante tijd. Nimmer is de kloof tussen schijn en werkelijkheid in Nederland zo groot geweest. Denk toch, betoogde ik, niet aan de intellectuele mishandeling die scholieren en studenten ten deel valt. Verheug je in de feestelijke verpakking waarmee hun opleiding wordt afgesloten! Zojuist heeft het College van Bestuur van de universiteit Utrecht besloten dat het afstuderen weer ‘stijlvol’ dient te worden. Men beveelt de studenten aan ‘gepast’ gekleed te gaan, overweegt de jonge doctorandussen een versnapering te bieden (koffiemaaltijd of champagnelunch). Verder krijgt elke parel aan de kroon van de output-financiering niet alleen een kunstzinnig plastiek uitgereikt maar ook een oorkonde die in het Latijn is gesteld.
        Kijk, riep ik vrolijk tegen de veelbelovende historicus, dit is van geschiedkundig belang. Het College van Bestuur deelt oorkondes uit in het Latijn, nadat hetzelfde College de studie der klassieke talen aan de Universiteit die het bestiert de nek om heeft gedraaid. Dit is de triomf van schijn over wezen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Scène uit het grote offensief
Scène uit het grote offensief
Recensie

Blunders en rivaliteit kostten mensenlevens in de Slag om de Schelde

Dat Zeeland met de Slag om de Schelde het grootste Nederlandse slagveld werd in de Tweede Wereldoorlog had niet gehoeven. Het was anders gelopen als de Britse legeraanvoerder Bernard Montgomery minder eigengereid was geweest. Zijn rivaliteit met de geallieerde opperbevelhebber Dwight Eisenhower hielp ook niet mee, blijkt uit de documentaire Het grote offensief. De film...

Lees meer
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD
Recensie

Amsterdam leverde zijn Joden uit aan de Duitsers, concludeert het NIOD

Eerst waren er excuses van het Amsterdamse gemeentebestuur, pas daarna verscheen het bijbehorende onderzoek van het NIOD. Beide trekken dezelfde conclusie: de gemeente gaf volle medewerking aan het beleid van de Duitse bezetter om Amsterdam judenrein te maken. Maar waar burgemeester Femke Halsema koos voor het perspectief van de slachtoffers, staat het NIOD vooral stil...

Lees meer
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 
Nieuws

Atatürks secularisme putte uit Franse bronnen 

De beweging van de Jonge Turken, die zich aan het begin van het twintigste eeuw inzette voor de modernisering van het vaderland, liet zich door Franse ideeën inspireren. Dat laat historicus Remzi Çağatay Çakırlar zien in zijn proefschrift, waarop hij onlangs in Leiden promoveerde.  In 1925 gaf de intellectueel en Jonge Turk Abdullah Cevdet een...

Lees meer
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Speelfilm <i>Perla</i>: communisten ruïneren jong stel
Recensie

Speelfilm Perla: communisten ruïneren jong stel

We mogen denken dat we ons lot in eigen hand hebben, maar de speelfilm Perla dwingt tot bescheidenheid. Daarin ruïneert het communistische regime in Tsjechoslowakije het leven van een jong stel. Het drama opent met de inval in 1968 in Tsjechoslowakije door de legers van het Warschaupact. Daarna schakelt de film over naar 1981 in...

Lees meer