Home Beeldgeheim maart 2003

Beeldgeheim maart 2003

  • Gepubliceerd op: 10 maart 2003
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Sanne Fase
  • 3 minuten leestijd

Een onbekende historische foto. Is het verhaal erachter te vertellen? Kunstenaar en wetenschapsjournalist Theo Jansen en Peter Rijntjes, directeur van het wetenschapsmuseum New Metropolis, doen een poging.


‘Hier is sprake van een spruitjesstripmachine,’ zegt Jansen stellig. Rijntjes is een stuk voorzichtiger; hij bekijkt de foto goed en zegt bedachtzaam: ‘Als je naar de achtergrond van de machine kijkt, zie je in de verte dat men een nieuwe stad wil doen verrijzen.’
        Jansen is overtuigd dat hier een automatische spruitjesplukker is afgebeeld. ‘Er zijn momenten geweest in de twintigste eeuw waarop er bij de mensen een grote behoefte was aan spruitjes.’ Maar Rijntjes gaat verder: ‘Het hoeft ook niet een heel nieuwe stad te zijn. Het kan ook een grote nieuwbouwwijk zijn die aan het oude dorp wordt gebouwd, verderop aan de horizon.’
        ‘De machine wordt over het land getrokken door de kabel linksonder. De mannen draaien daar aan een zwengel, zodat de kabel opgerold wordt en de machine zich verplaatst.’ Jansen legt het allemaal heel precies uit: ‘De machine beweegt dus linksonder; daar wordt de volle spruitjesplant meedogenloos vastgepakt en ontdaan van zijn spruiten. Verderop in de machine worden de spruiten schoongemaakt en opgevangen in zakken. Het overtollige gedeelte van de plant verdwijnt in de grote bak achter aan de machine.’
        De twee heren zijn het duidelijk niet met elkaar eens. Rijntjes kijkt nog eens aandachtig naar de foto. ‘Het zou Oost-Groningen kunnen zijn, of Flevoland. Anders misschien Almere, in eerste aanleg. Ik denk dat het de jaren zeventig moeten zijn geweest. In historisch perspectief geplaatst zijn we in het stadium van de geschiedenis aanbeland waar de techniek daadwerkelijk de arbeider van dienst is.’
        Jansen dateert de foto vroeger. ‘Ik denk dat hij genomen is in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Behalve dat er toen een grote behoefte aan spruitjes was, was er vooral ook behoefte aan arbeidskrachten vanwege de wederopbouw. Toch is de machine niet ontwikkeld om arbeid te besparen. De eigenlijke redenen waren de duimen! Bij de klassieke manier van spruitjes oogsten werden aardappelschilmesjes gebruikt. Bij het afsnijden sneed het mesje ook altijd een beetje in de duim. Dat had ernstige botontsteking tot gevolg.’
        ‘Het is een onontgonnen wereld,’mijmert Rijntjes. ‘De mannen zijn pioniers, zwijgzaam en koppig. Aan één woord hebben ze voor elkaar genoeg – ze moeten verder. Ze hebben geen oog voor de schoonheid van de grote, lange leegte.’
        Naar de reden waarom de foto genomen is moet Jansen gissen. ‘De foto werd waarschijnlijk gepubliceerd in het Katholieke Blad voor Land- en Tuinbouw ter promotie van de mechanisatie van de landbouw.’
        ‘Op de foto zijn machine en mens gelijkwaardig, in evenwicht,’ vindt Rijntjes. ‘Er is sindsdien veel gewonnen. De foto markeert de eerste voorbereidingen voor deze nieuwe ontwikkeling. Nu nog een glimlach op de gezichten van de mannen.’

UITLEG: De foto komt uit het tijdschrift Het Leven, een algemeen geïllustreerd weekblad, werd geplaatst tijdens de Eerste Wereldoorlog, op 3 juli 1917, en was afkomstig van de Franse regering. Het apparaat was een nieuwe loopgraafmachine. De Franse regering had de foto ingestuurd om te laten zien dat de machine op precies gelijke wijze als de Nederlandse baggermolens de aarde omhoog baggerde. Op die manier sneed het apparaat loopgraven in de aarde. De loopgravenmachine gebruikt evenals de baggermolens benzine en had een capaciteit van vijftig meter loopgraaf per uur.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Begrijp het heden, begin bij het verleden: met HN Actueel leest u historische achtergronden bij het nieuws van vandaag. Nu de eerste maand voor maar 1,99.

Nieuwste berichten

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport
Artikel

Fout in routekaart rampvlucht Bijlmermeer belandde in onderzoeksrapport

In het eindrapport van de Raad voor de Luchtvaart uit 1994 over de oorzaken van de Bijlmerramp stond een fout: op een routekaart van de rampvlucht was het moment waarop het vliegtuig twee motoren verloor, verkeerd aangegeven. Een oud-onderzoeker van de Raad, Henk Pruis, ontdekte de fout onlangs. Hij denkt dat die voeding heeft gegeven...

Lees meer
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior
Interview

Greenpeace groot dankzij aanslag op Rainbow Warrior

Veertig jaar geleden blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Er viel één dode. De Nederlander Martini Gotjé was aan boord toen de bommen ontploften. Voor Greenpeace brak een nieuwe periode aan. Op 10 juli 1985 blies de Franse geheime dienst het Greenpeace-schip de Rainbow Warrior op. Het schip lag in...

Lees meer
Scène uit The teacher who promised the sea
Scène uit The teacher who promised the sea
Recensie

‘The Teacher Who Promised the Sea’ toont dat het Franco-verleden nog springlevend is

Autoritaire en dictatoriale regimes haten kritisch onderwijs. Dat blijkt ook uit de speelfilm The Teacher Who Promised the Sea, waarin een Franco-militie in 1936 meedogenloos afrekent met een jonge idealistische onderwijzer. Het verhaal is gebaseerd op ware gebeurtenissen. De Catalaan Antoni Benaiges is 31 als hij in 1935 als onderwijzer gaat werken in een schooltje...

Lees meer
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Leden-van-de-Nationale-Garde-ondervragen-een-man-tijdens-de-rassenrellen-in-Chicago-1919.-Copyright-Getty-Images-scaled.jpg
Artikel

Amerikaanse president zet politie en leger in tegen ongewenst verklaarde immigranten

Tijdens het presidentschap van Woodrow Wilson sloeg de Amerikaanse overheid met harde hand stakingen neer, deporteerde duizenden migranten en liet racistisch geweld tegen zwarten ongestraft. Daardoor kwam de democratie hevig onder druk kwam te staan, net als nu onder Donald Trump.

Lees meer