Home Beeldgeheim

Beeldgeheim

  • Gepubliceerd op: 3 juli 2001
  • Laatste update 07 apr 2020
  • Auteur:
    Michiel de Hoog

Een onbekende historische foto. Is het verhaal erachter te vertellen? Columnisten Nilgun Yerli en Henk Spaan doen een poging.


‘Een oorlogssituatie’, denkt Nilgün Yerli. ‘Door het Rode Kruisbandje moet ik daaraan denken. Deze foto deprimeert mij. Dat komt vooral omdat het dak afgebroken is.’ Yerli’s ‘geheime wapen’, haar neefje van zeven, is het niet met haar eens. Hij sluit een oorlogssituatie resoluut uit: ‘Nee, geen oorlog, want ze hebben geen gescheurde kleren aan en ook geen pistolen bij hun. Kijk, de stenen liggen allemaal op elkaar, dus ze zijn aan het verbouwen.’
        Henk Spaans aandacht wordt getrokken door het huis op de achtergrond. Hij blijkt een kenner: ‘De mooie ronde vorm van het gebouw, dat lijkt wel Amsterdamse School. Ik dacht dan ook eerst dat het een stationnetje was in de Haarlemmermeer. Er loopt een spoor langs, en die uniformen passen bij spoorwegmensen.’
        Maar wie zijn de langslopende heren, en waarom zijn ze op deze plek? ‘Hoge heren’, concludeert Yerli. ‘Hun schoenen zijn gepoetst en gelakt, terwijl de omgeving een stoffige indruk maakt. De mannen die achteraan lopen zijn duidelijk volgers van hun bazen. Die moeten nog wakker worden, en zijn allang blij dat ze kunnen meekomen.’
        Ook Spaan denkt aan hoogwaardigheidsbekleders. Hij ziet de zweem van de Sovjetrussische nomenklatura over de grijze man rechts van het midden. ‘Dat lijken wel commies, communistische partijbonzen. Maar dan ontbreken de geheime agenten weer, de veiligheidsmensen. Die mannen rechts op de achtergrond hadden dan nooit zo dichtbij mogen komen.’
Spaan vermoedt dat de mannen op weg zijn naar de ondertekening van een verdrag. ‘Ik meen me te herinneren dat het verdrag dat een einde maakte aan de Tweede Wereldoorlog werd bekrachtigd in een treinwagon.’ Dan bedenkt hij zich: ‘Dat treinspoortje is maar een enkel spoor, misschien voor een klein industrieterrein. Dit is dus geen echt station, en er wordt dus ook geen verdrag getekend.’ Het Rode-Kruis-manchet sluit de verdragstheorie voorgoed uit. ‘Nee, zie je, dit is een rampgebied en de hoogwaardigheidsbekleders komen kijken wat er is gebeurd.
Oorlog, denkt Yerli nog steeds. Maar het is niet alleen kommer en kwel op de foto. ‘Ik zie zelfs een flauwe glimlach op het gezicht van de grijze man. Maar dat zou ook kunnen omdat de man die naast hem loopt – en het vertikt om zijn hoed af te zetten voor de conducteur en de spoorwegwerker – hem een leuke grap vertelt. Juist in de tijden van leed kan men wel een grapje gebruiken.’
Aan de hand van de kleding is de foto te dateren. Spaan is zeker van zichzelf. ‘Aan de kleding te zien is dit een foto uit de jaren ’40 of ’50. Zeker niet eerder of later.’ Yerli is er inmiddels zeker van dat de foto is genomen tijdens een van de Wereldoorlogen. ‘Maar ik ben er niet uit dit nu de Eerste of de Tweede Wereldoorlog is. Het ziet er toch meer uit als in de tijd van de Eerste Wereldoorlog. Dat was meer een hoedentijdperk dan 1940.’‘Toch lastig’, verzucht ze, ‘om de woorden te vinden die zo’n moment weer tot leven kunnen brengen.’

Uitleg: Deze foto uit het Spaarnestadarchief laat verwoestingen zien van de ramp bij Borculo, 10 augustus 1925. Prins Hendrik bezoekt als voorzitter van het Rode Kruis het door een tyfoon geteisterde gebied. Achter hem minister Kan, vader van de cabaretier Wim Kan.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Historischnieuwsblad.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste historische verhalen door toonaangevende historici. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand, de eerste maand €1,99. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.